Arangkada of Leo Lastimosa for August 27, 2011

Kampeyon sa langay


Wa gyod diay magdali ang mga sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB 7).  Giuswag na sab nila, once more with feeling, ang pagtuki sa uminto sa suholan.  Ang lusot nila ning higayona mao nga giumol pa nila ang mga lagda sa deliberasyon.
Nga arang-arang kay sa nangagi nilang rason sa pagkanselar sa nangaging mga tigom human nisibaw ang awhag pagpausbaw sa suholan tungod sa mas apiking kahimtang sa mga anak sa singot sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor.  Pananglitan, may usa ka tigom sa RTWPB 7 nga wa mapahigayon kay ang mga sakop nanambong og press conference pagpahibawo sa kalihokan sa Labor Day.

-o0o-

Lisod sabton nganong karon pa sila mag-umol og mga lagda sa delibrasyon sa usbaw sa suholan.  Nadeklarar nang "supervening condition" ug napahigayon nang public hearing, unya wa pa diay silay gisubay nga mga lagda?  Nakabuylo nang proseso, hapit na gani mosangko sa tumoy, karon pa silang kahunahuna paghimo og mga lagda?
Taghap-taghap ra diay tong nangagi nilang mga tigom?  Kontra-gusto ba diay ang pag-angkon nga dunay igong sukaranan pag-usbaw sa suholan sa Central Visayas?  Ulug-ulog ba lang diay ang pagpaminaw sa mga representante sa nagkalainlaing sektor nga uyon ug supak sa uminto?
Napugos na ba lang pagdalidali og umol og mga lagda kay kinahanglan nang mohukom mopagawas ba o dili og bag-ong wage order?

-o0o-

Haskang daghanang kahigayonan unta alang sa mga sakop sa RTWPB 7 pag-umol og mga lagda:  Niadto untang wa pa kasugdi ang lalis, o sa wa pa madeklarar ang "supervening condition" niadtong Hulyo; o samtang nagpaabot sa pagdason sa National Wages and Productivity Commission (NWPC) sa ilang deklarasyon; o samtang nagpaabot nga mapupos ang lugway sa publikasyon.
Apan ambot nganong wa ni nila himoa.  O nganong way nakatawag sa ilang atensiyon nga wa pa diay silay mga lagda.  O nganong wa gyoy nakapahinumdom nila nga mahimong gamiton ang samang mga lagda nga nigiya sa samang mga deliberasyon sa nangaging katuigan.

-o0o-

Ambot nganong nagpaugat lang gihapon ang mga sakop sa RTWPB 7 nga wa pa sila mauwahi sa pagtuki sa usbaw sa suholan.  May pipila pa gani nila nga namakak nga Oktubre na sa niaging tuig naluwatan ang kataposang wage order.  Ang rekord mismo sa NWPC nagbutyag nga nagsugod ang pagpatuman sa kataposang wage order sa Septiyembre 1, 2010.
Wa pay seguro may wage order na bang maluwatan sa sunod nilang tigom sa Agosto 31.  Kay nagsabot na ra bang daan nga mag-abot pag-usab sa Septiyembre 1.  Hinaot nga nahutdan na silag lusot sa dugang langay-langay.  Hinaot nga wa nay presscon nga tambongan si RTWPB 7 Chairman Exequiel Sarcauga ug wa nay party ug anibersaryo nga tambongan si Management Representative Charles Streegan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 26, 2011

Bakak sa sardinas


Sa makausa pa, gihatagan og dugang sukaranan ni DTI 7 Director Asteria Caberte ang kakuwang sa pagsalig sa mga konsumidor sa iyang buhatan:  Sama sa iyang gihimo sa nangaging mga buwan, nangugat na sab si Caberte nga way usbaw sa presyo sa sardinas.  Matod ni Caberte napamatud-an ni sa sinemana nga price monitoring sa ilang buhatan sa mga tindahan sa Sugbo ug Central Visayas.
Ang kasayuran nga gihatag ni Caberte nisukwahi sa pahibawo sa ilang ulohang buhatan.  Nga hagbay rang nipasidaan nga gawas nga mosaka ang presyo magnihit pa gyod ang suplay sa sardinas.  Gitumbok ang kataas sa presyo sa lata sa merkado sa kalibotan ug sa kanihit sa isdang "Tamban," nga maoy kasagarang himuong sardinas.

-o0o-

Labaw sa tanan, ug kadaghan na ni nahitabo, ang sulti ni Caberte nisukwahi sa aktuwal nga kasinatian sa mga konsumidor sa pagpamalit og sardinas ug uban nilang inadlaw nga panginahanglan.  Matod sa mga konsumidor tulo na ka semana nga nagsige og saka ang presyo sa sardinas.
Mga konsumidor nga nanawag sa "Arangkada" sa DYAB Abante Pa, Bisaya! nisumbong nga ang usbaw sa nagkalainlaing brands sa sardinas gikan sa P0.55 ngadto sa P0.85 matag lata.  Gisakitan na silang daan sa dakong uminto, apan mas nahugno sila nga ang buhatan sa gobyerno nga gitahasan pagpanalipod nila wa pa mahibawo sa usbaw.

-o0o-

Maayo tingaling ipasabot ni Caberte unsay sistema sa ilang sinemana nga price monitoring.  Mangadto ba gyod sila sa mga tindahan?  O manawag lang sa telepono?  O magpaabot lang nga i-fax o i-email ang listahan sa mga presyo nga hinimo ra sab sa mga tindahan nga ila untang bantayan?  Nganong nagkadako man ang haw-ang sa resulta sa price monitoring sa DTI ug sa aktuwal nga presyo sa mga tindahan?
Nipasigarbo pa si Caberte nga napugngan nila ang tinguha sa manufacturers pagpasaka sa presyo sa sardinas.  Sa kataposan namong pakisusi, ang bugtong napugngan ni Caberte, isip usa sa mga sakop sa regional wage board, mao ra gyod ang usbaw sa suholan.

-o0o-

Magpaabot pa ba ta og dugang ebidensiya sa way pupanagana nga pagbudhi sa DTI sa iyang mandato?  Kanus-a silang kataposang nakabadlong sa tikasan nga mga tindahan nga candy o kuwang gyod ang sukli?  Kanus-a sila kataposang nakapanalipod sa mga konsumidor gikan sa ilad ug lipat-lipat nga mga promo?
Panahon nang tangtangon si Caberte sa katungdanan.  Gipaundayonan ang iyang pagka salin sa niaging pamunoan nga wa mabantog sa ligdong nga pagserbisyo sa katawhan.  Ang pagluok ni Caberte sa interes sa mga mamumuo sa ilang mga deliberasyon sa wage board gamay ra kaayong atraso.  Kon itandi sa iyang kapakyas pagpanalipod sa batakang katungod sa katawhan nga mapanalipdan gikan sa gipaburot nga presyo sa mga palaliton ug sa ubang mga pangabuso sa patigayon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 25, 2011

Iwit na sab


Nauwahi nang mga sakop sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB) sa patakda sa uminto sa minimum nga suholan karong tuiga.  Kini kon basehan ang ilang kalendaryo sa pag-usbaw sa suholan sa niaging tuig.  Sukwahi ni sa pangangkon sa mga sakop sa wage board nga mas sayo nga maluwatan ang bag-ong wage order karong tuiga.
Sa niaging tuig, nakaumol og wage order ang RTWPB 7, nga gipangulohan niadtong higayona ni kanhi Labor Regional Director Elias Cayanong, sa ikaduhang semana sa Agosto.  Na-publikar ang wage order sa Agosto 16.  Ug nakadawat nang mga mamumuo sa Sugbo, Bohol, Negros Oriental ug Siquijor sa uminto sa suholan sa Septiyembre 1.

-o0o-

Mas langay ang mga sakop sa RTWPB 7 karong tuiga.  Karon pang semanaha silang nakapatawag og public hearing alang sa usbaw sa suholan.  Kadudahan pa kon makaluwat ba og bag-ong wage order sa di pa matapos kining buwana.  Labawng kadudahan kon madawat na ba sa mga anak sa singot ang uminto sa suholan, kon duna man, sunod buwan.
May sukaranan ang kahadlok nga mahiagom og laing hugna sa kalangay ang naiwit nang daan nga uminto sa suholan, kon duna man, sa Central Visayas.  Kay ang mga sakop sa wage board wa magdali.  Gipakita nila sa makadaghan nang higayon nga wa nila isipa nga ingon ana ka-importante ug kadinalian ang pagpausbaw sa suholan.

-o0o-

Atubangan sa sibaw nga awhag sa uminto sa suholan sa kataposang semana sa Abril karong tuiga, gisuspenso sa RTWPB 7 ang sinemana nilang tigom kay nagpatawag og press conference silang Labor Regional Director Exequiel Sarcauga aron pagpahibawo sa ilang mga programa sa Adlaw sa Pamuo.
Wa pa gani mahuman ang public hearing niadtong Martes, nibiya si Charles Streegan, usa sa mga representante sa management, kay gipalabi ang pagsaulog sa anibersaryo sa iyang kompaniya.  Gikabalak-an nga di mapahigayon ang tigom sa RTWPB 7 karong adlawa kay palabihon ang pinirmahay og memorandum of agreement (MOA) uban ni Gobernador Gwen Garcia.

-o0o-

Tungod sa makauuwaw nga kalangay, nahug nga way kapuslanan ang pila ka buwan nga lalis tali sa labor ug management representatives sa "supervening condition."  Nga, ubos sa lagda sa wage board, kinahanglang ideklarar una masubli ang suholan nga wa pay usa ka tuig human naluwatan ang niaging wage order.
Apan human napugos ang mga representante sa gobyerno ug management pag-angkon sa "supervening condition," di na sila kasupak sa uminto sa suholan.  Gawas kon magpapating pag-angkon nga sila diay mga amaw ug way buot.  Nga di managana sa pag-usab-usab sa ilang baruganan.  Ug kay gilangay-langay man pag-ayo ang pagsubli sa suholan, ambot mosugot ba ang naghigwaos nga mga mamumuo nga hatagan og uminto nga mas gamay kay sa P18 nga mas sayo nga nauyonan nilang Cayanong ug kaubanan sa niaging tuig.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 24, 2011

Way mawili


Atubangan sa nagpabiling taas nga hilanat sa politika sa Malakanyang, ang pagkatangtang ni LTFRB Chairman Nelson Laluces di ikahibung.  Tawo siya ni Executive Secretary Jojo Ochoa, nga sikit ni Bise Presidente Jojo Binay, nga higpit nga kaatbang ni kanhi senador Mar Roxas, nga human natudlong transportation secretary mao nay bag-ong amo ni Laluces.
Wa say mawili niya.  Ang mas dakong atraso ni Laluces mao ang iyang kapakyas pagtarung sa LTFRB.  Human sa usa ka tuig nga pamunoan, gibiyaan ni Laluces ang LTFRB nga mao lang gihapon kamasulub-on nga buhatan--pataka lang og takda sa plitehan sa mga sakyanang pamasahero ug inutil sa pagsilot sa mga palusot ug binuang nga mga transaksiyon.

-o0o-

Usa sa mahinumdoman sa mga magbubuhis ni Laluces mao ang iyang pagyaka sa dakong eskandalo nga nabisto sa LTFRB sa Sugbo ug Central Visayas--ang pagpalusot sa kapin sa 2,000 ka kolorum nga taxi units.  Ang nakasikop sa anomaliya, si kanhi LTFRB 7 director Benjie Go, nagduda nga kakonsabo sa bentahuso nga taxi operators ang pipila ka dagkong opisyal sa LTFRB.
Sud sa pila ka buwan, si Go ray nagtikaw-tikaw pag-utingkay sa mga dokumento sa iyang buhatan nga nagmatuod nga way lehitimong mga prangkisa ang taxi units nga gitugotan sa iyang mga napulihan.  Dihang nagpalaban na si Go sa media, ayha pa nagpada si Laluces og mga imbestigador dinhi sa Sugbo pagtabang ni Go.

-o0o-

Nalabay na lang si Go sa Mindanao, wa pa gyod ipagawas ni Laluces ang resulta sa imbestigasyon.  Wa niya dasoni ang expose ni Go, way bisan usa ka opisyal sa LTFRB 7 nga nasilotan, way bisan usa ka operator nga nasakmitan og prangkisa ug, labaw sa tanan, ang kapin sa 2,000 ka kolorum padayong nagdagan, pinuhalan ang lehitimong taxi operators.
Gawas sa nangalisbong hugaw nga iyang gibiyaan sa LTFRB 7, unsa pa may ubang palusot nga gilingiw-lingiwan lang ni Laluces?  Tapolan ba lang?  O banga lang siya?  O talawan sab?  O kakonsabo gyod sa mga nagbinuang?

-o0o-

Laing gilangaw nga kabilin ni Laluces mao ang iyang pagpatigbabaw sa laksot nga tradisyon sa LTFRB--ang marka pataka nga pagtakda sa plitehan, nga gipasikad sa wiris-wiris sa papel inay sa tinarung nga konsultasyon, maong di makiangayon sa tanang hingtungdan, labi na sa mga pasahero nga maoy nadakdakan sa nangaging mga uminto sa plitehan nga kanunay gyong nasobrahan.
Labing klarong ebidensiya sa pataka sa LTFRB, kon nakalimot na silang Laluces ug ubang mga opisyal nga liwat niya, mao ang nahitabo dinhi sa Sugbo:  Ang bus operators nangolekta og plitehan nga mas ubos kay sa taripa nga giluwatan sa LTFRB.  Salamat sa drivers ug operators, nga inay mopahimus sa binuang sa LTFRB, nakakita sa mas dakong hulagway--nga ang naghinobrang plitehan di makapalambo, hinunoa makapasamot pag-ut-ot sa public transportation.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 23, 2011

        Krisis sa dugo

   

    Nitidlom og hangtod 50% ang gidaghanon sa blood donors human gihunong sa Department of Health (DOH) ang pagpanghatag og blood donation cards.  Mao ni akong napanid-an sa among Kapamilya Blood Donation Campaign matag tulo ka buwan.  Nga, mangahas ko pag-ingon, nakatabang pagdasig sa mga Sugbuanon ug mga molupyo sa kasilinganang mga lalawigan paghatag sa "gasa sa kinabuhi."
    Sa labing unang higayon, nilampos mi pagdungan sa bloodletting activities sa nagkalainlaing blood collection agencies.  Nga niadto nag-iyahay sa paglusad sa ilang kalihokan.  Gihangyo sab namo ang labing dagkong shopping malls sa Metro Cebu, nga maoy suroyanan sa bagang duot sa katawhan, sa pagpahuwam namo og luna alang sa lapad nga kalihokan.

-o0o-

    Labing malampuson nga Kapamilya Blood Donation Campaign pila ka tuig ang nilabay nakatigom og dul-an sa duha ka libo ka bags sa dugo sud lang sa usa ka adlaw nga kalihokan.  Nisalmot sa kalihokan ang Regional Blood Center (RBC) sa DOH, Philippine National Red Cross (PNRC), Regional Blood Coordinating Council (RBCC), Cebu City Medical Center (CCMC), Chong Hua Hospital (CHH), Perpetual Succor Hospital (PSH) ug Cebu Doctors University Hospital (CDUH).
    Nakatabang og dako ang kasayon rang tultulon sa venues nga naglakip sa SM City Cebu, Ayala Center, Gaisano Grand Fiesta Mall sa Tabunok, Talisay City, EMall, Gaisano Mactan sa Lapulapu City ug Super Metro ug Park Mall sa Mandaue City.

-o0o-

    Karon wa nay RBCC, di na sama ka-aktibo sa bloodletting ang bag-ong liderato sa CCMC, mas kuti nang mga lagda sa blood donation sa CDUH ug labihan nang punoa sa shopping malls nga wa na silay luna nga kapahuwaman namo.
    Apan ang labing dakong hinungdan sa kaluya sa blood donation mao ang pagsalikway sa RBC sa blood donation cards.  Kay nila pa gigamit sa panguwarta sa blood donors.  Nipasangil ang RBC nga nisaka ang gidaghanon sa hugaw nga dugo kay ang tuyo sa donors di na ang pagtabang sa mga nagkinahanglan og dugo kon dili ang pag-negosyo na sa ilang dugo.

-o0o-

    Pila man ka donors ang nag-negosyo sa blood donation cards?  Mayoriya ba o pipila lang?  Kon mayoriya ang nagbinuang nganong wa may nadakpan ni nakiha ang DOH?  Kon pipila lang ang nagpabadlong, nganong gi-angin man sa DOH ang tanan?
    Way makalalis sa argumento sa DOH nga lunsay ang paghatag og dugo kon di magpaabot og bawos.  Apan tungod sa kalisod sa sistema pagkuha og dugo, nga ang DOH ra say nag-umol, dakong insentibo alang sa donors nga may maggamit nga cards kon sila nay magkinahanglan og dugo.

Kon mangita ang RBC og ebidensiya sa kamapuslanon sa cards, mosugyot ming motan-aw lang sila sa PNRC, nga kanunayng mas daghan og dugo kay nila.  Kay gawas nga padayong nanghatag, wa pa gyoy expiry date ang PNRC blood donation cards.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 22, 2011

Hiktin nga panglantaw


Ang kakuwang sa transportasyon ining nasura, labi na sa labing hilit nga mga bahin sama sa bukiang barangay sa Balao sa Barili sa habagatan kasadpang bahin sa Sugbo, maoy labad sa ulo nga dugay nang gilimut-limotan sa gobyerno ug sa pribadong sektor.  Mahisgutan lang ang suliran kon dunay mahitabong aksidente, sama sa disgrasya sa trak sa basura sa munisipyo nga nipatay og 10 ug niangol og kapin sa 50 sa niaging semana.
Niawhag dayon ang rehiyonal nga buhatan sa DILG nga di na ipagamit ang mga trak sa basura sa LGUs.  Apan supakon ni sa lokal nga mga opisyal.  Kay gawas nga wa silay laing sakyanan, kinahanglan silang magpa-pogi sa mga botante.

-o0o-

Dihang naghatod mi og relief goods alang sa mga biktima sa bagyo sa amihanang Sugbo pila ka tuig nang nilabay, nakasugat mi og bus sa Dakbayan saBogo nga namungingi sa mga pasahero.  Nga hasta ang atubangan nga bahin sa sakyanan, apil nang samin sa drayber, gikapyotan.  Ang mga pasahero sa atubangan nay mosiyagit ngadto sa drayber pagliko sa wala o tuo, o pag-diretso.
Mas palaran pa ganing Bogo.  Sa mas gagmayng kalungsoran, mas lisod ang pagpangita og kasakyan.  Maong naandan na sa mga molupyo ang pagbaktas og pila ka kilometro.  Kon daghan ang magkadungan pagbiyahe, sama sa paghatod og minatay, manghuwam sila og sakyanan gikan sa mga opisyal sa barangay o munisipyo.

-o0o-

Ang bantang nga timaan sa kakuwang og sakyanan sa dagkong dakbayan ug kalungsoran mao ang habal-habal.  Motorsiklo nga way pagtugot nga mamasahero apan gilingiw-lingiwan sa lokal nga mga opisyal ug kapolisan kay way alternatibo.  Sa mas hilit nga mga lugar, sama sa Camotes, ang mga habal-habal gitawag og "skylab" kay may pako nga tabla sa luyo aron kalingkoran og dugang pasahero.
Maglisod paglusot ang balaodnon ni Kongresista Red Durano pag-legalisar sa habal-habal.  Kon madisgrasya ang mga pasahero, di kabayran sa insurance; bisan pugson ang mga habal-habal pagkuha og prangkisa, magpabiling peligro ang pagbiyahe sa duha lang ka ligid.

-o0o-

Di mapugos ang pribadong mga negosyante pagpadagan og mga sakyanang pamasahero sa hilit ug bukirang mga barangay kay gamay rang mga molupyo ug nihit ang kita.  Wa say igong sakyanan ang gobyerno nga mapakatap alang sa mas luwas nga biyahe.
Mahimo hinuong palapdan ang kadalanan sa hilit ug bukirang mga barangay.  Nga mosangpot sa mas sayon nga pagtumod sa mga abot sa mga molupyo.  Nga mopalambo sa ilang panginabuhi.  Nga mosangpot sa mas daghang biyahe gikan ug paingon sa bukid ug kamerkadohan.  Nga mahimong makapadani sa transport operators pagpadagan og mga sakyanan nga mas luwas kay sa namunginging bus sa Bogo, "skylab" sa Camotes ug trak sa basura sa Barili.

Apan tagsa rang politiko nga makakita og ingon ana kalayo sa unahan.  Kasagaran nila kutob ra sa tumoy sa ilang ilong.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 21, 2011

Kapamilya Relief Campaign


Tungod sa kadaghan sa mga hinabang nga natigom sa tibuok adlaw nga dinungan nga Kapamilya Relief Campaign sa ABS-CBN Broadcast Complex ug sa Fuente Osmeña Rotunda niadtong Biyernes, daghan kaayo ang sobra nga sinakong bugas, kinarton nga sardinas ug noodles, mga sinina ug mga gamit sa panimay.  Kini bisan nakapada na mi og pasiunang relief goods ngadto sa kapin sa 500 ka pamilya nga nawad-an sa ilang mga pinuy-anan sa Carreta ug Tejero sa Dakbayan sa Sugbo.
270 ang among napada sa Carreta ug 250 sa Tejero.  Matag pamilya nakadawat og tagduha ka kilong bugas, tulo ka latang sardinas, tulo ka putos nga noodles ug usa ka sako nga sinina ug mga gamit sa panimay.

-o0o-

Mas paspas nga naapud-apod ang mga hinabang tungod sa kadaghan sa mga boluntaryo nga nitabang pagdawat, pag-alsa, pag-repack ug paghakot sa donasyon sa manggihatagong mga Sugbuanon.  Mga boluntaryo sa Fuente nagsige og repack samtang nag-abut-abot ang mga hinabang.  Maong sa pagka hapon, nasugdan na paghakot sa sakyanan sa Carreta ang relief goods alang sa ilang mga molupyo.
Ang relief goods nga naapud-apod ngadto sa mga biktima sa sunog sa tulo ka sitio sa Tejero gikan sa ABS-CBN Complex, kansang boluntaryong mga tinun-an gikan sa Munisipyo sa Liloan mas unang naka-repack sa mga hinabang nga nagbaha sab human sa dakong sunog niadtong Miyerkules.

-o0o-

Ang dugang hinabang nga nagbaha sa booth sa Kapamilya Relief Campaign sa Fuente, salamat sa gipahuwam nga dakong trak sa ARA Cargo Forwarder, gihakot namo niadtong Biyernes sa gabii paingon sa ABS-CBN Complex sa Jagobiao, Dakbayan sa Mandaue.  Diin nangabot ang dugang mga boluntaryo, mga kawani sa Lexmark, aron pagtiwas sa repacking.
Sa akong pagsuwat ini, niabot na og kapin sa P220,000 ang cash donations nga among nadawat.  Ipamalit ni namo og dugang bugas, sardinas, noodles ug ubang dinaliang panginahanglan sa mga biktima.  Ang ikaduhang hugna sa hinabang among i-apud-apod karong semanaha.

-o0o-

Samtang nagpadayon ang radiothon sa DYAB Abante Pa, Bisaya! sa Kapamilya Relief Campaign niadtong Biyernes, daghang nanawag nga mga biktima sa uban pang katalagman nga nanghangyo nga maapil sab sila sa mga makadawat sa hinabang.  Apil sa nanawag mao ang mga molupyo sa Kumon, Bacayan, Dakbayan sa Sugbo, kansang mga panimay gi-anod sa baha niadtong Dominggo.
Among nahibaw-an gikan nilang Cebu City Councilor Alvin Dizon ug Bacayan Barangay Kapitan Armando Borces nga walo ka pamilya nga dunay kinatibuk-ang 47 ka mga sakop ang nawad-an og pinuy-anan ug nagtolda-tolda pa hangtod karon sa usa ka pribadong luna.  Amo silang gipasaligan nga hatdan sab sa natigom nga mga hinabang.
Di namo matabangan ang tanang biktima sa katalagman.  Apan kutob sa mahimo, kutob sa maabtan sa natigom nga mga hinabang, di namo pasagdan ang labing nagkinahanglan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 20, 2011

        Baha sa tabang

    Tibuok adlaw ming nanawat og mga hinabang alang sa mga biktima sa sunog sa Carreta ug Tejero sa bugtong bakanteng luna atbang sa Fuente Osmeña Rotunda sa Dakbayan sa Sugbo.  Nahimong mga sukaranan sa among pangahas ang kadaghan sa mga Sugbuanon nga nawad-an sa ilang mga pinuy-anan, ang kadinalian sa panginahanglan pagtabang nila ug ang kahigayonan nga, sa makausa pa, makahimo na sab og taytayan tali sa mga biktima sa katalagman ug sa mga may katakos ug kasingkasing sa pagtabang.
    Sama sa nangagi namong tugatuga, gilusad namo ang kalihokan nga puno sa kabalaka nga di makahigayon ang mga tigpaminaw, o may lain silang mas dinaliang gimbuhaton, ug makawang ang pangilaba sa mga biktima.

-o0o-

    Duha ka tolda ang gipahuwaman sa Cebu City Hall namo.  Kay nipis man kaayo ang haw-ang tali sa Fuente Police Station ug sa nagbuntaog nga building sa usa ka bangko, ang ikaduhang tolda nakakawat sa kabahin sa parkinganan sa mga sakyanan.  Giawhag mi sa mga tagduma sa bangko sa pagpahawa aron nga di mababagan ang mga sakyanan sa ilang mga kliyente.
    Maayo na lang kay gisawo dayon mi sa kapolisan sa Fuente.  Gibalhin ang ilang mga sakyanan atubangan sa presinto aron nga adto ipahimutang ang mga hinabang nga among nadawat.  Sa ingon, makasugod na mi og bahig sa mga hinabang samtang nag-abut-abot sila.

-o0o-

    Mao toy una sa managkaluhang kakulian ug kasulbaran nga nasugatan sa hiningusgan nga Kapamilya Relief Campaign.  Wa mi igong mga kawani nga makadawat ug maka-alsa sa mga hinabang; apan nangabot dayon ang mga boluntaryo--mga tinun-an ug mga hamtong--nga nitabang pag-atiman sa nagbaha nga mga naghatod og mga hinabang.
    Nibalibad ang kadagkoan sa Tejero nga nahigot ang ilang mga sakyanan sa paghakot sa mga panginahanglan sa mga biktima sa duha ka sunudsunod nilang sunog; apan nitanyag sab dayon ang ARA Forwarding Company pagpaggamit sa dako nilang trak.  Dihang nangita mi og mga sako nga kasudlan sa mga sinina ug ubang hinabang, nag-abut-abot ang mga negosyante og sako nga wa magpabayad sa ilang baligya.

-o0o-

    Apan ang labing dako namong kakugang nasentro sa kadaghan ug kapaspas sa nangabot nga mga hinabang.  Nanghapit ang pribadong mga sakyanan, taxis ug PUJs kansang mga drayber ug mga pasahero nag-iyahay lang pagtunol sa nagkalainlaing hinabang.  May nanghatag og kuwarta, bugas, sardinas, noodles ug mga gamit sa panimay.
    Sa akong pagsuwat ini, kapin na sa P150,000 ang cash donations ug kapin sa P500,000 nga balor sa mga pagkaon, mga sinina ug ubang hinabang ang among nadawat.  Kini bisan sa naglingiting nga kainit sa tibuok buntag ug pagbunok sa uwan pagka hapon.  Na-repack dayon namong tanang hinabang ug naapud-apod na sa kapin sa 500 ka pamilya kansang mga panimay naugdaw sa dakong sunog.  Pasayloa ang among pagduda sa imong kamatinabangon.  Daghang Salamat, Kapamilya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 18, 2011

Sulbad sa baha


Kon hangtod karon naglaom ka pa nga masulbad sa lokal nga mga opisyal sa Sugbo ang nagkagrabe nga problema sa baha sa Metro Cebu, angay nga kasinahan ang nasobrahan nimong bilib sa mga politiko.  Nga sud sa daghang katuigan nagsige og pasalig nga mapadak-an nang mga kanal, mahawan nang mga sapa ug may kalutsan nang baha paingon sa dagat.
Pila na ka hut-ong sa mga mayor ang nagpulipuli pagduma sa mga dakbayan sa Metro Cebu nga pulos nideklarar og gubat batok sa baha?  Pila na ka dekada nga nagsawum-sawom ang mga Sugbuanon sa lubog ug lang-og nga baha?  Maong kon naghangad lang gihapon ka sa lokal nga mga opisyal pagtapos sa baha, saludo ko sa talagsaon nimong kamapailubon.

-o0o-

Kay di man ko sama kamalaumon, nisuway ko paghagit sa mga tigpaminaw sa "Arangkada" sa DYAB Abante Pa, Bisaya! pagsugyot og sulbad sa baha.  Nahadlok ko nga pulos panghuy-ab ang mga reaksiyon nga akong madawat.  Kon di man kasuko nganong silay hasulon pagtuki sa suliran nga dugay nang gipasagdan sa gobyerno.
Maong puwerte nakong hinangopa nga nagbaha ang mga sugyot nga sulbad nga akong nadawat.  Di na lang gyod diay kutob sa reklamo ang mga Sugbuanon.  Andam na sab diay silang magsusi unsay mga hinungdan sa mga problema ug manginlabot sa pagpangita og solusyon sa pait nilang kahimtang.

-o0o-

Mga inhinyero nga nanawag sa tulomanon maoy naningil unsa nay nahitabo sa dugay nang naumol nga master plans pagpalambo sa drainage system sa nagkalainlaing local government units sa Metro Cebu.  Labi na atubangan sa nagkadaghan nga populasyon ug nagkakusog ug nagkasubsob nga uwan tungod sa global warming.
Gitumbok sab nila nga may mga dapit nga mas ubos kay sa dagat.  Mao nga kon magkadungan ang bunok sa uwan ug taob, molawom ug modako gyod pag-ayo ang baha.  Nisubli sila pag-awhag paggamit og mga bomba nga kasamtangang mosuyop sa baha sa di pa mahuwad ngadto sa dagat.

-o0o-

Ubang nagpakabana nga mga molupyo ni-detalye sa kapait sa ilang kasinatian:  Pagkatanggong nila, pagkaggusbat sa ilang kabtangan, pagkalangay sa ilang mga lakaw ug pagkapilde sa ilang panginabuhi tungod sa baha.  Nidemanda sila nga gamiton na sa lokal nga mga opisyal ang ilang political will pagsulbad sa nagbuntaog nga problema.
Karong ang katawhan nay niduso og mga sugyot nga sulbad, hinaot nga mas maapura nang mga politiko.  May political will ba silang Cebu City Mayor Mike Rama, Mandaue City Mayor Jonas Cortes, Lapulapu City Mayor Paz Radaza ug Talisay City Mayor Soc Fernandez paghawan sa mga sapa ug mga kanal.  Ug may kaisog ba silang maningil sa mga magbubuhis pagtabang paglukdo sa dakong gasto pagpalambo sa drainage system nga di na kaduphan sa naandan nga tinuig nilang gahin?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 17, 2011

Bulilyasong subsidy


Nagkadugay, nagkakataw-anan ang pag-apud-apod sa Pantawid Pasada cards alang sa PUJ drivers.  Kay bugnaw man lang gihapon kaayo ang reaksiyon sa beneficiaries, bisan gibalhin-balhin nang pag-apud-apod sa smart cards sa terminals ug mga buhatan sa LTO ug LTFRB, gipahibawo ni LTO 7 Director Raul Aguilos nga adto na sila mag-apud-apod sa kadalanan--sa ruta gyod sa PUJs.
Apan bisan sa kadalanan, mahibaw-an nilang Aguilos ug kaubanan nga lisod ang pag-apud-apod sa cards.  Kay ang ilang maabtan sa mga ruta mao ang PUJ drivers, di ang operators nga maoy gipahinungdan sa P1,050 nga one-time subsidy.  Sa ato pa, ang drivers nga way authorization gikan sa operators maglaway lang gihapon sa subsidy.

-o0o-

Sama kadako ang panghuy-ab sa lokal nga mga opisyal nga maoy gitahasan pagpanghatag sa mas gamayng subsidy alang sa tricycles, tag-P150 matag unit.  Sa Dakbayan sa Talisay, pananglitan, wa pang kaabot og katunga sa operators sa kapin sa 3,000 ka rehistradong tricycles ang nakakuha sa subsidy.  Nga nagplano ang Talisay City Treasurer's Office paghangyo sa DILG nga patas-an ang lugway sa di pa ipabalik ang kuwarta sa nasudnong gobyerno.
Nagduda ang lokal nga mga opisyal nga wa magtagad pagkuha sa subsidy ang operators nga nakabaligya na sa ilang units apan wa pa mabalhin sa ngan sa bag-ong mga tag-iya ang mga dokumento.  Niangkon hinuon nga ang labing dakong babag mao ang kagamitoy ra sa subsidy.

-o0o-

Nga gikahadlokang mao say nag-unang hinungdan sa pag-isnab sa PUJ drivers ug operators sa smart cards.  Kay mas dako man ang ilang gasto ug kahasol sa pagkuha sa cards ug pagpangita sa nihit nga gasoline stations nga modawat sa cards.
Ang tricycle driver sa Talisay makatigom og P150 sa usa lang ka pakyaw nga dagan.  Ang PUJ drivers sa Siquijor makagasto og mas dako pa kay kinahanglan mang motabok pa sa Dumaguete aron makapatubil.  Sama nga ang mga drayber sa lagyong kalungsoran kinahanglang mobiyahe pa paingon sa Minglanilla ug Consolacion sa Sugbo ug Tagbilaran City sa Bohol.

-o0o-

Hinaot nga silang Presidente Noynoy Aquino ug ubang mga tigpasiugda sa Pantawid Pasada Program may igong kaligdong sa pagpangayo og pasaylo sa wa kinahanglana nga kahasol nga ilang gipamugos.  Ug human molubong kadiyot sa ilang mga dagway sa yuta, kana kon duna silay uwaw, itahan ang binuang nilang sistema ug sagupon ang mas makiangayon nga sistema sa pagtabang sa tanang sektor, di lang drivers ug operators, nga nadakdakan sa way kinutobang uminto sa lana.
Niinsistir si Energy Secretary Rene Almendras nga mapuslanon ang smart cards kay mao gihapoy gamiton sa umaabot pang mga hinabang alang sa PUJ drivers ug operators.  Pekat niya.  Masabot ang una niyang bulilyaso.  Apan kadudahan nang iyang katakos kon magpaugat pagpatuman sa samang  depektusong programa ug magpaabot og lahi nga sangpotanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 16, 2011

Puhalay sa presyo



Duha ka nagkasungi nga kasayuran ang gibutyag sa Department of Energy (DOE):  Una, nga makalipay, mao nga ang dakong labaw sa presyo sa mga produkto sa lana sa Sugbo sa presyo sa Metro Manila, Davao ug ubang bahin sa nasud naibanan na; ug ikaduha, nga di makalipay, mao nga ang presyo sa LPG (liquified petroleum gas) sa Kabisay-an ug Mindanao nagpabilin nga dako kaayo ang labaw sa presyo sa Metro Manila.
Sagol panghunaw ang katin-awan sa DOE sa managlahing presyo sa mga produkto sa lana:  Deregulated ang industriya sa lana ug ang DOE di kapugos sa mga kompaniya sa lana paglaslas sa presyo sa Sugbo ug ubang dapit gawas sa Metro Manila.

-o0o-

Nakakita na hinuon ang DOE og bag-ong katin-awan sa managlahi nga presyo.  Nga mas katuohan kay sa ilang pagsumay-sumay sa karaang panagang sa mga kompaniya sa lana nganong mas taas og P6 ngadto sa P8 matag litro ang krudo ug gasolina sa Sugbo:  Tungod sa plitehan sa barko paghatod sa lana gikan sa Metro Manila paingon sa Sugbo; ug mas mahal ang abangan sa luna sa mga depot dinhi sa ato.
Nga hagbay rang nabisto nga way sukaranan:  Mas taas ang plitehan sa barko paingon sa Davao apan mas ubos ang ilang presyo sa lana kay sa Sugbo; ug mas mahal ang abangan sa mga luna nga nahimutangan sa mga depot sa Metro Manila kay sa Metro Cebu.

-o0o-

Karon ang DOE nisalimbong sa ilang kainutil sa kumpetinsiya nga maoy gustong palambuon sa Oil Deregulation Law.  Matod sa DOE mas ubos gyong presyo sa lana sa Metro Manila kay tua didto magtapok ang tanang bag-ong mga kompaniya sa lana nga nihagit sa mga higanteng Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex).  Natakdan pag-ubos ang mga presyo sa Davao nga maoy teritoryo ug busa unang natukoran sa daghang gasoline stations sa Phoenix Petroleum.
Nabantayan sab nga mas ubos ang presyo sa mga dapit sa Metro Cebu nga naglumbay ang gasoline stations.  Nga kay nagsikit man nagpinuhalay sa presyo.

-o0o-

Maong panahon na tingaling tun-an ang orihinal nga sugyot ni Jay Jakosalem, nga gidasonan rong bag-o ni magpapatigayon Ruben Almendras (igsuon ni Energy Secretary Rene Almendras), nga magsaw-anay og kasayuran ang mga motorista pagtultol sa labing baratong gasoline stations.  Aron kon ila nang dugokan, mapugos ang ubang gasoline stations paglaslas sa ilang presyo aron di sila langawon.
Nisugyot silang Jay ug Ruben nga isibya namo sa DYAB ang labing baratong gasoline stations.  Kay di man mi kalukop sa tanang gasoline stations, nihangyo mi sa DOE nga hatagan mig kopya sa ilang oil price monitoring.  Apan ang DOE gawas nga utrong nihit, tapolan ug talawan pa gyod.  Nagsige na mi ron og pang-rehistro sa nagpakabana nga mga motorista nga mamahimong tinubdan sa kasayuran sa managlahi nga presyo sa lana.  Kon gusto kang motampo, palihug i-text imong tinuod nga ngan sa +639175903518.  Daghang salamat daan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 15, 2011

Gwen ug Imelda



Karong niabot na og 30 milyones ka Pilipinhon ang online (segun sa labing uwahing survey sa Yahoo-Nielsen Net Index Digital Philippines), makatabang sa gobyerno ug sa pribadong sektor pagsugod pagkat-on unsaon paggamit ang Internet pagsukod di lang sa sentimento kon dili sa tinuod nga kahimtang sa katawhan.
Ang Internet adunahang minahan sa kasayuran.  Apan unsaon paghukngay unsay kapuslan sa inadlawng baha sa kasayuran?  May bag-ong nakaplagan nga mga paagi sa (1) paggamit sa Google pagtultol nang daan sa mahimutangan sa umaabot nga mga epidemiya sa di pa sila mahitabo ug (2) paggamit sa Twitter pagbasa sa kakalma o tensiyon sa publiko nga mosangpot sa pagsaka o paghagsa sa stock markets.

-o0o-

Sa di pa motuo si Gobernador Gwen Garcia sa iyang mga turutot sa kalamposan sa Pasigarbo sa Sugbo, mas maayo tingaling molili siya sa sentimento sa mga Sugbuanon online.  Pipila nila nagbagulbol sa kahasol sa trapiko nga namugna ug sa kapuslanan sa kalihokan:

• "Giseradoan nilang mga karsada sa Mandaue sa alas-10 sa buntag bisan ang parada nagsugod sa alas-2 pa sa hapon;"
• "Ang peste-bal ni Gwen layo ra kaayo sa Sinulog, ahat, taphaw, way lami, mga bayot ang kasagaran sa dancers, ga-samuk-samok lang;" ug
• "Ang dakong gasto sa Pasigarbo mas maayo pang gipalit og tambal sa mga masakiton sa probinsiya nga wa maatiman sa barot nilang district hospitals."

-o0o-

Di kong kapasalig ni Garcia nga mahibaw-an niya online ang sentimento sa kinabag-an sa mga Sugbuanon.  Kay mag-agad ni pila ka Sugbuanon nga may Internet access nga nakaagi sa Mandaue niadtong Sabado.  Apan mangahas kog tambag niya nga mas mapuslanon ang pagpaminaw sa kasarangang sa mga Sugbuanon kay sa iyang mga sipsip sa Kapitolyo.
Napakyas siya pagkonsulta sa mga Sugbuanon sa wa pa kabuylo sa pakig-alyansa sa mga Marcos.  Katambagan unta siya nga ang mga Sugbuanon ang unang nangisog pag-alsa batok sa diktadurang Marcos pinaagi sa freedom marches sa 1980 ug busa ang iyang pakiglambigit ni Imelda maoy pusta sa sayop nga bahin sa kasaysayan.

-o0o-

Niang ubang mga numero sa survey sa online nga mga Pilipinhon:

• Nagkadaghan ang personal computers sa kabalayan (27% sa 2009, 31% sa 2010 ug 35% karong tuiga);
• Nitidlom ang nanud sa Internet cafes (71% sa 2009, 69% sa 2010 ug 66% karong tuiga);
• Nagkadugay ang ilang presensiya online (4.8 ka oras matag semana sa 2009 ngadto sa 10.4 ka oras matag semana karong tuiga);
• Ang tulo ka nag-unang destinasyon online--social networks (51% sa 2009, 53% sa 2010 ug 82% karong tuiga), search (76% sa 2010 ug 80% karong tuiga) ug instant messaging (68% sa 2010 ug 69% karong tuiga); ug
• 5% na ang may Internet access pinaagi sa mobile phones (gikan sa dul-an sa 0% sa 2009).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 14, 2011

Kataposang hunat


Kon sublion ang nagkalainlaing anomaliya nga gipasangil batok sa pamunoan nilang kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa iyang mga alyado--gikan sa pagwaldas sa intelligence funds ngadto sa P1 bilyon nga kape sa Pagcor ug pinaburot nga importasyon sa bugas sa NFA--mabantang ang pait nga kamatuoran nga ang mga tigpasiugda sa nangalisbong mga transaksiyon way pupanagana nga nikawat sa buhis sa katawhan.
Way timaan nga naghunahuna sila sa kahigayonan nga masubli ug masakpan ang ilang panguwarta.  Labaw sa tanan, way bisan usa nila nga nagsusi unsay implikasyon sa ilang pagpaburot sa gahom ngadto sa kinabag-an sa katawhan nga gipanggutom, way mga tambal ug way klarong edukasyon.

-o0o-

Kon ikaw sab tingali ang mahimutang sa ilang lugar matental sab sa pagpatuyang.  Kay sa dakong bahin sa siyam ka tuig nilang pamunoan kinsa man tuod ang mangahas ug may katakos sa pagpaningil sa ilang mga abuso?

• Di ang Kongreso nga ang kinabag-an sa mga sakop nagkangkang ang mga kamot sa way kinutoban nga pagpanuburno sa Malakanyang sa sud ug sa gawas sa palasyo;
• Di ang Korte Suprema ug ubang mga hukmanan nga gidominahan sa mga tinudlo ni Arroyo;
• Di ang AFP ni ang PNP kansang kadagkoan nabuhong sa mga raket nga gilawog nilang Arroyo ug kaubanan; ug
• Di ang mga simbahan kansang kadagkoan, sa sulti pa sa CBCP, nihimo og mga butang nga nisukwahi sa ilang wali.

-o0o-

Wa say nahimo ang katawhan pagpanudya sa ilang kalapasan.  Di tungod sa kakuwang og pagpakabana.  Kon dili tungod kay silay unang gihudlat pinaagi sa hubo nga pasundayag sa paggamit sa bangis nga puwersa sa gobyerno batok sa nagpakabana nga mga sektor sa katilingban.
Wa katabang paghiusa sa katawhan ang mga lider sa oposisyon.  Nga utrong nagkasungi kay pipila nila nalawogan sab diay sa Malakanyang.  Ni sa mga sakop sa media.  Kansang labing dagkong personalidad nabahin sa duha ka hut-ong:  May mga nahudlat sa pagpanggukod sa gobyerno; ug may nanawat sab og makalilisang nga mga suburno gikan sa palasyo.

-o0o-

Bisan ang pagdaog ni Presidente Noynoy Aquino sa piniliay niadtong Mayo sa niaging tuig wa makahatag sa katawhan og paglaom sa makahuloganong kausaban.  Nakadut ang propaganda nga si Aquino di andam, huyang ug magawongan ra gihapon sa gamhanang mga interes nga nigapos nilang Arroyo ug kaubanan.
Hangtod nga gitinuod ni Aquino ang personal nga pagpangu sa kampanya batok sa pangurakot.  Nibahag ang ikog sa karaang Ombudsman ug nanggawas ang mga nangangkon nga mga saksi ug nakaapil sa labing dagkong kawat ug tikas nga gipasangil batok nilang Arroyo ug kaubanan.  Si kanhi first gentleman Mike Arroyo, nga gidungog nga maoy tinuod nga alas sa iyang asawa, nipakitag timaan nga di diay sila kublan sa iyang pagpasangil nga diktadura na ang pamunoang Aquino.  Tan-awon nato asa kutob ang ilang papating.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 13, 2011

Bayhon sa sala



Di mabasol ang katawhan nga nagduda sa kalit lang ug nagkadungan pa gyod nga pagpangasakit nilang kanhi presidente Gloria Arroyo ug kanhi first gentleman Mike Arroyo.  Unang nitumaw ang ilang pagduda dihang na-ospital ang kanhi presidente human gyod sa SONA ni Presidente Noynoy Aquino, kanus-a gidabudabohan pag-ayo ang anomalusong mga transaksiyon sa iyang nangalisbo nga pamunoan.
Nisamot ang pagduda dihang nabisto nga nilarga paingon sa Hong Kong ang kanhi first gentleman alang sa medical checkup sa iyang sakit sa kasingkasing human nitumaw ang bag-ong mga saksi ug mga ebidensiya nga siyay tinuod nga tag-iya sa choppers nga gipugos pagpapalit sa PNP isip brand new ug sa pinaburot pag-ayo nga presyo.

-o0o-

Wa mawagtang ang pagduda bisan gi-operahan sa iyang cervical spine ang kanhi presidente sa unang higayon niadtong Hulyo 29.  Nagpadayon ni bisan gi-operahan ang kanhi presidente sa ikaduhang higayon niadtong Huwebes, Agosto 11.  Wa maibani ang pagduda bisan gipahibawo sa mga doktor nga ipaubos sa ikatulong operasyon si Arroyo human sa iyang pagtomar og antibiotics ug kon mawagtang na ang infection sa iyang liog nga ipaubos nga makuting pagpaniid sa mosunod nga tulo ka semana.
Wa katabangi ang kawsa sa mga Arroyo dihang isog nga nibalik ang kanhi first gentleman gikan sa Hong Kong, nanghagit sa iyang mga kaatbang, namasangil nga diktadura ang pamunoang Aquino ug nikiha pa gyod sa usa sa mga namasangil niya.

-o0o-

Apan dihang gidapit sa pagtambong sa imbestigasyon sa Senate Blue Ribbon Committee, ang kanhi first gentleman nibalibad na sab nga labihan niyang masakitona ug nga kon pugson gyod pag-atubang sa mga senador mahimong mamatay siya tungod sa sakit sa kasingkasing.
Wa siya makaangkon og simpatiya bisan gidasonan sa doktor sa Senado nga seryuso ang iyang sakit sa kasingkasing.  Padayong gidudahan nga nag-drama lang ang magtiayong Arroyo.  Kay ang pagpasakit-sakit na lang ang kahigayonan nga makagawas sa Pilipinas aron magpatambal ug makalingkawas sa mga kasong plunder nga napasaka na ug ipasaka pa batok nila.

-o0o-

Tungod sa taas nga litaniya sa gipasangil nga pamakak, panglingla, pangilad ug panikas sa mga Arroyo ug sa ilang mga alyado, nga ang mga ebidensiya karon pang bag-o nagsugod pagpanggawas (salamat sa bangis nilang pagpitlok sa demokratikanhong mga institusyon), wa nang kahibawo ang katawhan kanus-a mobalik pagtuo ug pagsalig nila.
Bisan ang mga awhag sa pangaliya alang sa kaluwasan sa kanhi presidente gidudahan na.  Lisod na tuod ang pagpatigbabaw sa pagtulon-an sa atong katiguwangan nga ang kasal-anan ray angayng kasilagan, apan ang makasasala angay gihapon nga higugmaon.  Kon ikaw pa ang gitulis sa atubangan sa niaging siyam ka tuig, gikawatan og politikanhong mandato ug gihikawan ang kinabag-an sa batakang mga panginahanglan, maglisod sab tingali pagbuwag sa mga sungayan gikan sa ilang binuhatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com