Arangkada of Leo Lastimosa for May 12, 2011

               Pahumot ni Apostol


       Nganong nikalit man lang og kahumot si Visayas Ombudsman Pelagio Apostol ngadto sa pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino?  Nganong gikan sa pagka itoy ni kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez, kalit man lang nahimo si Apostol nga usa sa labing madanihong aplikante alang sa nabakante nga katungdanan--di lang sa kasamtangang kapasidad, samtang nanawat pa ang Judicial and Bar Council (JBC) sa mga nominees, kon dili sa permanente gyong kapasidad, kon matsambahan nga maoy matudlo nga sunod nga Ombudsman?

       Kanus-a man nilubad si Apostol?  Kanus-a man nahuman ang iyang pagka tigdupa sa mga eskandalo sa buhatan sa Ombudsman?  Ug kanus-a man nagsugod pagpresentar sa iyang kaugalingon nga usa sa mga ahente sa paglimpiyo sa buhatan?

-o0o-

       Kon huwasan na sa kakugang sa bag-ong postura ni Apostol, palihug padayonan pagbasa aron mapahinumdoman sa usa lang ka insidente nga nagpasundayag sa duha niya ka panagway:

Sa usa ka bahin, si Apostol ang nibabag sa pagpagawas unta niadtong Disyembre sa niaging tuig sa resulta sa fact finding inquiry sa mga kontrobersiya sa Cebu International Convention Center (CICC) bisan kon, ubos sa mga lagda sa ilang buhatan, di pa kinahanglan nga isang-at ang findings ngadto sa ang-ang sa Gutierrez; ug
Sa pikas nga bahin, si Apostol ang usa sa labing kusganon nga nanaway na karon sa lagda ni Gutierrez nga kinahanglang i-imbudo ngadto sa ulohang buhatan sa di pa mapasaka ang bisan unsang kaso ngadto sa Sandiganbayan.

-o0o-

       Nagsugod og siwil ang sayal ni Apostol dihang nabisto atol sa husay sa House Committee on Justice sa impeachment complaint batok ni Gutierrez sayo ning tuiga ang dakong away sa Visayas Ombudsman:  Gibasura ni Apostol ang kasong pagpangawkaw batok ni Kongresista Neil Tupas Jr., tsirman sa komitiba, sa niaging tuig; apan human sa pila ka buwan gimandoan si Tupas ni Assistant Ombudsman Virginia Palanca-Santiago pagtubag sa kaso.

       Pila ka adlaw human gipasaligan ni Apostol si Tupas nga iyang ipa-imbestigar si Santiago, nangandak na si Tupas nga nisamot kalig-on ang impeachment complaint kay may dagkong opisyal sa Ombudsman nga nisaad paghatag og testimoniya batok ni Gutierrez.

-o0o-

       Si Apostol ba ang usa sa mga nipasalig sa House panel of prosecutors nga bukubukuhon nila si Gutierrez kon nahinayon pa ang impeachment trial sa Senado?  Mao ba ni hinungdan nga, bisan nakanselar ang impeachment trial kay ni-resign na si Gutierrez, mapasalamaton kaayo ni Apostol ang mga kongresista nga alyado ni Pres. Aquino?

       Di hinuon mabasol si Apostol kon nagtuo nga malutsan niya si Aquino.  Kay kon natudlo ni Heneral Danilo Francia isip luyuluyong kalihim sa Department of National Defense (DND) human pasanginli sa mga eskandalo sa Mactan-Cebu International Airport (MCIA), nganong di man siya mangambisyon nga makapuli sa kanhi amo nga iyang gisipsipan niadto?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 11, 2011

Among bingka

Wa kong katambong sa pagluto sa mga Mandauehanon sa gipanghinaot nga ideklarar sa Guinness Book of World Records nga labing dakong bingka, o rice bread, sa kalibotan.  Apan may kasinatian ko pagtabang pagluto og bingka.  Di ko andam nga makig-indig sa mga Mayol nga nangluto og bingka sud na sa unom ka henerasyon, apan mangahas ko pag-angkon nga ang among bingka maoy labing lamian.  Sa Maramag, Bukidnon.
Akong inahan, nga taga Palompon, Leyte ug ang akong amahan, nga taga Talisay, Sugbo, maoy nagda sa Sugbuanong bingka niadtong layong dapit pagtikad sa ilang umahan.  Dihang gipatuman sa diktadurang Marcos ang land reform, nawa ang yuta ug namiya mi.  Apan seguro kong daghang nahinugon sa among bingka.

-o0o-

Di tingali paigo ang kita sa umahan, kansang mga saop wa ikasabot sa akong amahan, kay kinahanglan pa mang mangadlawon ang akong inahan pagluto og bingka.  Niinsistir ko pagtabang niya.  Mas sayo siyang mobangon aron pag-andam sa mga sangkap ug sa hurnohan.  Pukawon lang ko niya kon hapit na maluto ang unang haon aron makatabang paggunting sa putos.

Akong guntingon ang napaig nga bahin sa putos nga dahon sa saging, igo gyong motupong sa ngilit sa init ug humot kaayong bingka.  Nisuway unta ko paggiring-giring sa paggunting apan wa kaayo siya malingaw.

-o0o-

Daghang troso sa Maramag niadto maong di binuongan kon dili tinuod gyong kahoy ang among sugnod sa ubos ug ibabaw sa hurnohan, nga pinahimo sa akong amahan gikan sa gitabas nga baril.  Kon mapuwa-puwa nang bingka, tusluskon sa akong inahan og tukog ang ilawom.  Kon uga, luto na; kon basa, hilaw pa.
Ang kataposang haon sa bingka kanunay gyong sagolan sa akong inahan og gagmayng mga takos para nako ug sa akong mga igsuon.  Dasigon ko niya pagkaon sa bingka samtang init pa.  Kasagaran paparesan niya og sikwate.  Igo nga mohayag ug mangmata nang akong mga igsuon, ibutang niyang mga bingka sa gamayng basket.  Nga iyang ipalukdo nako aron dad-on sa among mga suki sa merkado tabok sa taytayan.

-o0o-

Wa ko kahibawo pilay ginansiya sa akong inahan sa iyang raket sa bingka.  Apan di tingali dako kay kausa matag tuig, inig tingbitay na sa iro, paapilon ko niya sa taas nga pila sa mga parokyano sa pagpanghatag sa simbahan og bulgor alang sa mga pamilya nga gipanggutom.
Usa sa tighatag ang akong amahan, nga curcillista.  Pag-abot sa akong turno, iya kong gilaktawan.  Nasuko ang akong inahan pag-uli nakong way dala.  Giaway niyang akong amahan.  Kinsa nipasabot nga di mi angayng moapil og pangayo kay duna pay mga pamilya nga mas nagkinahanglan.  Way world record ang bingka sa akong mga ginikanan.  Apan ila ming gitudloan sa mithi sa ligdong nga panginabuhi.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 10, 2011

Estilong Noynoy

Dakong negosyante sa Sugbo nga nangampanya alang ni Presidente Noynoy Aquino sa piniliay sa niaging tuig nipasalig nga dako na siyang improvement sa pamunoan ni Gloria Arroyo bisan kon way mahimo basta nga di lang mangawat.  11 ka buwan human nibanos sa Malakanyang, si Aquino nipasalig nga wa siya mangawat apan ang kinabag-an sa katawhan nakabantay sab nga wa pa sab siyay klarong nahimo.
Nitibugsok ang ratings ni Aquino ug sa iyang pamunoan.  Sa ato pa, di diay paigo nga wa siya mangawat.  Ang kapakyas pagbadlong sa karaang mga kawat nakapaturok sa pagduda nga mahimong inutil sab siya pagbadlong sa mga naglibot niya nga magpasiugda og bag-ong pangawat.

-o0o-

Di kapasanginlan si Aquino nga wa maningkamot pagtuman sa iyang labing popular nga linya sa kampanya pagsumpo sa pangurakot.  Ang labing una niyang executive order mao ang pagtukod sa Truth Commission ug pagtudlo sa Sugbuanong kanhi chief justice Hilario Davide isip pangu sa imbestigasyon sa mga eskandalo sa pamunoang Arroyo.
Apan gideklarar sa Korte Suprema nga ilegal ug unconstitutional ang pagtukod sa komisyon.  Nga lisod nang balihon kay ang makabungog nga mayoriya sa mga sakop sa labawng hukmanan tinudlo ni Arroyo.  Ang simpatiya sa katawhan nagpabilin ni Aquino.  Wa hinuon makapapas sa pagtuo nga inutil si Aquino pagtuman sa iyang mga saad.

-o0o-

Naka-iskor hinuon si Aquino sa resignasyon ni Ombudsman Merceditas Gutierrez.  Nga usa sa giisip nga labing dakong babag sa paggukod sa mga balhibuon og kamot sa nangaging mga pamunoan.  Karon makatudlo na si Aquino og bag-ong Ombudsman nga tinuoray na gyod nga takos ug ligdong.
Hinaot nga makapakita na gyod si Aquino sa iyang labok.  Di mabasol ang katawhan nga naghinam-hinam nga inig lingkod na sa bag-ong Ombudsman magpungasi dayon ang mga kaso batok sa mga kawatan nga gituohang nagpasalipod sa dugay nang panahon nilang Gutierrez ug Arroyo.  Apil nang mga nia sa Sugbo ug ang mga nagtungkawo na ron sa gahom.

-o0o-

Mga suod ni Aquino niingon nga di tang kapaabot nga mosalida siya, sama ni Arroyo ug sa pipila sa iyang mga gisundan.  Kay giisip ni Aquino ang iyang kaugalingon nga tig-umol lang og mga lagda ug ang hingtungdan nang mga buhatan sa gobyerno ang tigpatuman.  Ang iyang pagtudlo ni kanhi senador Mar Roxas nga "little president" nidason sa iyang estilo sa liderato.
Ambot andam na bang katawhan sa liderato nga di nila kanunayng igkita.  Ambot matagbaw na ba lang sila og lider nga igo lang mogiya apan itugyan na sa mga opisyal ubos niya ang mga detalye.  Angay hinuon nga pahinumdoman si Aquino nga siya na karon ang dagway sa pamunoan.  Nga di mahimong molamoy og dagon sa tagulilong ug mopakita lang kon ganahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 9, 2011

Kawsa ni Sanchez

Ang pagduaw ni kanhi presidente Gloria Arroyo sa haya ni kanhi presidente Cory Aquino, bisan giatol og kadlawong dako, nakaiban og diyutay sa mga pagsaway nga iyang nahiagoman nga bisan sa kamatayon sa gipasidunggang lider sa demokrasya gilugwayan ni Arroyo ang iyang lulinghayaw sa Estados Unidos, apil nang gikaintapan niyang panihapon sa Le Cirque sa New York nga nigasto og P1 milyon.
Bisan sa mga pagsaway nga nadawat sa Provincial Board (PB) gikan sa mga anak ni anhing Bise Gobernador Greg Sanchez, si Acting Governor Agnes Magpale niduaw sa iyang haya, nitunol sa ilang resolusyon pagpasidungog ug nangu sa necrological services alang ni Sanchez.  Ang pagpangunay pagpahasubo ni Magpale sa nagbangotan nga pamilya sukwahi sa sulti ni Gobernador Gwen Garcia nga moduaw lang siya sa lubong kon masal-ot sa iyang schedule.

-o0o-

Ang higpit nga panagsungi nilang Garcia ug Sanchez niadto gipaabot sa mabuot nga mga Sugbuanon nga mapadaplin, bisan unsa kadaklit, sa panaghiusa sa pagbangotan sa pagtaliwan sa di malalis nga dakong haligi sa politika sa Sugbo.  Apan gipakyas silang Garcia pinaagi sa pag-isnab sa kinatibuk-ang haya ug bisan sa paglili na lang sa prosesyon sa lubong ni Sanchez nga nihapit makadiyot sa atubangan sa Kapitolyo.
Nakapasamot pagbantang sa isnab ni Garcia ang pagduaw ni Presidente Noynoy Aquino sa haya.  Kauban ni Aquino si Sanchez sa Liberal Party, apan makasabot untang mga Sugbuanon kon di siyang kahapit tungod sa kadaghan sa iyang gimbuhaton.  Sakto si Cebu City Mayor Mike Rama:  Gipasundayag ni Aquino ang maayong mithi pagtahud sa mga minatay bisan sa kilas nga kalibotan sa politika.

-o0o-

Wa hinuoy makatulisok ni Garcia nga wa magbangotan sa kamatayon ni Sanchez.  Tingali, sa kinauyokan nga bahin sa iyang kasingkasing, nga sa iyang kaugalingong mga hinungdanon di mapasundayag sa publiko, iyang gipangaliya nga kahatagan sa kapahuwayang dayon ang kalag sa kanhi alyado nga nakatabang pagpahigayon sa daghan uyamot niyang mga transaksiyon.
Sa samang paagi nga di maabsuwelto ang mga atraso sa PB ni Sanchez tungod lang sa pagduaw ni Magpale sa haya.  May sukaranan ang awhag nga inay moulug-ulog og pasidungog angayng mangayo og pasaylo ang PB sa ilang pagtabang pagluok ug pagsalikway sa pagbarug ni Sanchez alang sa kaligdong sa institusyon sa bay balaoranan.

-o0o-

Angayng pasidunggan ang mga anak ni Sanchez.  Nilampos sila paglab-as sa kawsa sa ilang amahan.  Nga, tungod sa way hunong nga sinabligay og lapok sa Kapitolyo, wa matuki ni mapasabot niadtong buhi pa si Sanchez.  Way makalalis sa ilang awhag pagpadayon sa pakigbisog sa ilang amahan.
Tan-awon nato padayon bang pagpanapaw sa gahom ug mga katungod sa PB.  Ug tan-awon nato padayon bang motugot ang mga sakop sa PB nga panamastamasan ang ilang kaligdong.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 8, 2011

Lebron, Rose ug Wade

Haskang daghanang di mahitabo kon mapilde ang Los Angeles Lakers sa Dallas Mavericks:  Di mahinayon ang rematch nila sa Boston Celtics nga gipilde sa Game 7 sa NBA Finals sa niaging tuig; di mahinayon ang gikahinaman nga labing unang panagbangga nilang Kobe Bryant ug Lebron James sa Miami Heat sa NBA Finals; ug di makaangkon si Kobe sa iyang ika-unom nga kampeyonato ug ikaduhang three-peat aron pagtabla ni Michael Jordan sa Chicago Bulls.
Wa pay team nga napilde sa NBA Finals human human nilabaw og 3-0.  Ang karaang Dallas Mavericks gipakaging sa Heat nga gipangulohan nilang Dwyane Wade ug Shaquille O'Neal niadtong 2006.  Apan mas bagis ug mas determinado nang bag-ong Mavericks nga mahimong mo-sweep sa Lakers karong Lunes sa kadlawon (oras sa Pilipinas).

-o0o-

Ang kalamposan sa Mavericks ug ang kaapiki sa Lakers pipila lang sa makapakugang nga mga talan-awon sa NBA playoffs karong tuiga:

• Ang pagkalagpot sa first round sa nanggungis nang San Antonio Spurs, No. 1 sa Western Conference, sa Memphis Grizzlies, No. 8 ra sa West, nga padayong nihulga pag-upset sa Oklahoma City Thunder sa second round; ug
• Ang pagkapilde sa Orlando Magic, bisan sa ka-dominante ni Dwight Howard, ang labing maayong sentro sa NBA karon, sa wa mailhi nga Atlanta Hawks, nga human nakadaog sa Game 1 sa second round karon gipakaon na sa abog ni Derrick Rose, ang MVP sa NBA karong tuiga.

-o0o-

Makapakugang sab ang kaluya sa Celtics.  Human nila gi-sweep ang New York Knicks sa first round, bahala na kon si Carmelo Anthony ray nibabag nila kay injured man silang Amare Stoudemire ug Chauncy Billups, mora silang nikalit lang kahuyang atubangan sa Heat.
May sukaranan ang paniid nga nawa nang naandan nga kapintas sa Celtics human gitahan ang duha nila ka sinaligan--silang Kendrick Perkins, nga mao nay nagpatrolya sa sentro sa korte sa Thunder, ug Tony Allen, nga mao na roy starting guard sa Grizzlies.  Wa katabang sa kawsa sa Celtics ang injuries nilang Shaq ug Jermaine O'Neal.

-o0o-

Mahimo hinuon nga wa maluya ang Celtics, ni ang Lakers.  Mahimong mas maayo lang gyod ang Heat ug ang Mavericks.  Kon mapakyas ang Celtics ug Lakers pag-abante sa conference finals, mahingpit na ang pagpasa sa liderato sa NBA ngadto sa bag-ong mga bituon.
Kon ang Celtics ug Lakers ang kagahapon, kinsa man ang umaabot?  Daghang kandidato.  Apan silang Lebron ug Wade sa Heat ug Rose sa Bulls ang labing masilakon.  Si Dirk Nowitzki sa Mavericks may talagsaon hinuong kahigayonan pagsakmit sa dugay nang gihikaw gikan niya nga singsing ug pagpapas sa tanan nilang kauwawan sa mga kamot nilang Wade ug sa karaang Heat lima ka tuig nang nilabay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 7, 2011

Paugat sa suholan
Kon nagtuong mga sakop sa regional wage board sa Central Visayas nga, sama sa naandan, kabalibaran nilang uminto sa suholan, maayo tingaling maghinuktok sila.  Di nila kapugngan ang kinabag-an nga naigo sa krisis sa lana ug panrabaho pinaagi sa pag-ilad nila nga wa sila maglisudlisog ug nga bunga ra sa ilang hunahuna ang pagsaka sa presyo sa mga palaliton.
Kon wa pa sila dutli og uwaw nga ang wage boards sa Metro Manila ug ubang rehiyon hagbay rang nakahukom pagpasaka sa suholan ug ang tukma na lang kantidad ang gikonsulta sa nagkalainlaing sektor, dunay laing duha ka bag-ong hinungdan nga mag-apura nila paghimo sa ilang trabaho:  Ang awhag ni Presidente Noynoy Aquinoo ug ang baruganan sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

-o0o-

Kon nagpaabot ang mga sakop sa Employers Confederation of the Philippines (Ecop) nga naandang pagarpar pag-awhag nila pakigsabot ug pakighiusa sa labor ang luwatan ni Presidente Aquino sa iyang pakigpung atol sa tinuig nilang tigom, nakugang sila.  Taphaw ang mga pamahayag ni Aquino atol sa Labor Day apan, atubangan sa usa sa labing dakong kahugpongan sa mga negosyante, kusganon niya silang giawhag sa pagpausbaw sa suholan sa ilang mga mamumuo.
Lisod lalison ang sukaranan ni Aquino:  Inay tan-awon ang suholan nga hulga sa ilang negosyo, angayng motan-aw lapas sa tumoy sa ilang ilong--ang mas dagkong suholan nagkahulogan og mas tag-as nga purchasing power nga, agad sa padayong pagtubo sa populasyon, magkahulogan og mas dagkong halin sa ilang mga produkto ug mga serbisyo nga mosangpot sa mas lapad ug malambuon pa nilang patigayon.

-o0o-

Mas lisod lalison ang BSP.  Nga sama og samang lengguwahe sa mga sakop sa wage board, sama sa taga Department of Trade and Industry (DTI) ug National Economic Development Authority (Neda) ug ubang nagpatuong suhito sa ekonomiya.
Matod ni BSP Governor Amandoo Tetangco makadaot sa nasudnong ekonomiya kon ang usbaw sa suholan molapas og P25 matag adlaw.  Sa ato pa, takos ang nasudnong ekonomiya paghatag og hangtod P25 nga usbaw sa suholan.  Di nila matawag ang BSP nga irihis.  Labaw nang di nila kapasanginlan si Tetangco nga walhon ug propagandista.

-o0o-

Sa di pa matental ang taga wage board pagtuo sa ilang kaugalingong propaganda nga independente silang republika--nga eksklusibo nilang gahom ang pagsubli ug pagtakda sa suholan, nga bisan ang presidente di makadiktar nila unsay himuon, angay silang mamalandong pag-usab.

Gawas nga samtang si kanhi presidente Gloria Arroyo ang nagtudlo nila, si Aquino may gahom sa pagtangtang nila.  Ug kon nituo sila sa propaganda sa mga kaatbang nga huyang ug inutil si Aquino, angay nilang panaminan ang gidangatan ni kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez:  Napugos pag-resign pila ka semana sa di pa sugdan ang iyang impeachment trial sa Senado.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 6, 2011

Pamakak sa DTI

Kaniadto ra kong nagduda sa katinuod sa pangangkon sa Department of Trade and Industry (DTI) nga gisusi nila ang presyo sa inadlawng mga palaliton matag semana.  Ug nga silay labing unang mahibawo sa bisan unsang pagsaka sa presyo ug matawag dayon nila ang atensiyon sa mga negosyante kon di kasarangan ang paglayat.
Ambot may igo bang mga kawani, ug kon duna man may igo bang kakugi, paglibot sa dagkong tindahan aron pagsusi sa presyo sa mga linata, gatas, sabon, pan ug uban pa.  Nga mao ray bugtong paagi pagtino sa presyo.  Way kapuslanan ang price monitoring sa DTI kon manawag lang sa telepono o mangayo lag lista gikan sa higanteng supermarkets.

-o0o-

Nisamot ang akong pagduda dihang nideklarar si DTI 7 Regional Director Asteria Caberte nga wa mosaka ang presyo sa nag-unang mga palaliton sa niaging tulo ka buwan.  Nga presyo ra sa harina ang niusbaw.  Ug nga nalansang ang presyo sa linata, gatas, sabon ug semento.  Ang kasayuran ni Caberte nakadasig sa mga negosyante pag-insistir nga di angayng usbawan ang minimum nga suholan sa Sugbo ug Central Visayas.

Kon tinuod ang sulti ni Caberte, kinsa may ni-um-om sa pagkiat sa presyo sa lana sukad sa pagsud sa bag-ong tuig nga nisangpot sa pagsaka sa plitehan sa PUJs, buses ug taxis?  Giurom ba lang diay ang mga konsumidor nga nalisang sa nagkagaan ug nagkagamay nga mapalit sa nalansang nilang suholan?

-o0o-

Ug natinuod ang akong kahadlok:  Wa ta tug-ani ni Caberte sa kamatuoran.  Human nagpulipuli og panawag ang mga ginang sa panimay ug mga tag-iya og tindahan pagpahibawo sa dakong layat sa presyo sa nag-unang mga palaliton, opisyal sa higanteng pabrika sa pagkaon nipahibawo namo pinaagi sa Skype nga nisaka gyod ang mga presyo:

• Giusbawan ang presyo sa sardinas niadtong Nobyembre 2010;
• Giusbawan ang presyo sa powdered ug evaporated milk niadtong Pebrero 2011;
• Giusbawan ang presyo sa frozen bangus, burgers ug longaniza niadtong Pebrero 2011; ug
• Giusbawan ang presyo sa canned tuna ug canned meat niadtong Marso 2011.

-o0o-

Bisan ang resulta sa price monitoring sa dagkong supermarkets sa Sugbo nga gimantala sa website sa DTI (dti.gov.ph) nisukwahi sa pangangkon ni Caberte:  Nisaka ang presyo sa gatas niadtong Pebrero ug nisaka ang presyo sa kape niadtong Marso.
Determinado ba lang gyod si Caberte nga molansang sa minimum nga suholan sa rehiyon maong gitagoan ang pagsaka sa presyo sa inadlawng mga panginahanglan ug gisukwahi ang resulta sa price monitoring sa iyang kaugalingong buhatan?  O may sukaranan ang pagduda nga way tinuorayng price monitoring ang DTI kay igo lang gi-copy and paste ang mga numero nga gihatag sa mga negosyante ug gimaniobrang mga numero pagpahaom sa ilang linya sa propaganda?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 5, 2011

        Magpale o Soco?

    Haskang luoya ni Bise Gobernador Greg Sanchez.  Patay na, gusto pa gyod nilang hukasan sa iyang titulo.  Kon kinsa may responsable sa kalit nga pag-irog sa electon protest batok niya samtang naghingutas na si Sanchez sa kamatayon way bisan gamayng kaikog.  Uban ang lubos itom nga kasingkasing, gipahimuslan nilang higayon nga di nang kapanalipod si Sanchez sa iyang kaugalingon.
    Bisan moinsistir pa si Glenn Soco, kaatbang ni Sanchez sa niaging piniliay, nga igo rang nilihok ang kaso sa iyang kaugalingong gikusgon, mas abunda ang mga sukaranan sa mga pagduda sa maniobra.  Sama kadaghan sa buslot sa sistema paghusay sa mga protesta sa piniliay ang kadako sa panginahanglan nga si Soco ang mapahimutang sa ikaduhang labing taas nga katungdanan sa lalawigan.

-o0o-

    Ang mopuli sa buhatan nga permanenteng nabakante sa kamatayon ni Sanchez maoy usa sa labing dako og tingog sa sunod nga piniliay sa 2013.  Kanus-a mapupos na ang ikatulo ug kataposang termino ni Gobernador Gwen Garcia.  Ang sayo kaayo nga pagsibog ni Kongresista Pablo John Garcia nidason sa sibaw nga kabalaka sa mga sakop sa One Cebu nga hilaw ug palaaway ra kaayo siya aron makadaog batok sa mas lig-on na nilang mga kaatbang nga pangulohan ni kanhi Cebu City councilor Hilario Davide III duha ka tuig gikan karon.
    Bisan sa ilang kasamtangang kasuod ni Acting Vice Governor Agnes Magpale, si Garcia di hingpit nga makasalig niya.  Kay, segun sa kasaligang mga tinubdan sa Kapitolyo, kon dunay sakop sa provincial board nga takos ug way kahadlok nga mosukol ni Garcia, kana mao si Magpale.  Mas makasalig ang mga Garcia sa ilang politikanhong kaugmaon kon ang ilang manok nga si Soco ang makapuli ni Sanchez.

-o0o-

    Karong patay na si Sanchez, kinsa pa may molalis sa pasangil ni Soco nga nanikas siya sa pipila ka mga presinto sa Mandaue City ug Consolacion sa piniliay niadtong Mayo 2010?  Tinuod nga duna pay mga abogado ug mga dumadapig si Sanchez, nga karon init pa kaayo nga nanumpa pagpadayon sa iyang kawsa, apan kon wa na ang prinsipal kinsa pa may inspirasyon nila?
    Nga mao say makapugong sa Liberal Party (LP), ang partido ni Sanchez, sa aktibo nga pagpanginlabot sa kaso.  Wa silay insentibo.  Bisan kapugngan pa nila ang paglingkod ni Soco.  Kay gawas nga di sakop sa LP, si Magpale suod nga alyado sa mga Garcia.

Gawas kon makaamgo si Magpale nga mas kusog diay ang pitik sa iyang kasingkasing alang sa LP kay sa One Cebu.  Ug kon makamatngon ang mga Durano nga mas makaayo diay nga magsugod na sila og baiid sa Malakanyang pinaagi sa pagtalikod sa hapit na mosawop nga adlaw sa mubo ra kaayong dinastiya sa mga Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 3, 2011

Pagtultol ni bin Laden

Biyernes, Abril 29, 2011:  Si US President Barack Obama nitugot sa operasyon pag-atake sa tagoanan ni Osama bin Laden sa Abbottabad, Pakistan.
Marso 2011:  Si Obamaba nangunay pagduma sa mga tigom sa National Security Council pagplano sa pagkuha ni bin Laden.

Pebrero 2011:  Nakumbinser ang Estados Unidos nga natultolan na nilang tagoanan ni bin Laden.

-o0o-

Nagsugod ang pagpangita ni bin Laden sa wa pa ang pagpangatake sa Al Qaeda sa Estados Unidos niadtong Septiyembre 11, 2001.  Sud sa usa ka dekada, idlas si bin Laden.
Ngan sa mensahero ang sinugdanan sa pagpangita ni bin Laden.  Ang Estados Unidos niila sa iyang mga sinaligan, apil nang iyang mga mensahero.  Dugang mga ngan ang gihatag sa mga dinakpan human sa 9/11.  Usa nila nitultol sa mga imbestigador sa usa ka talagsaong compound sa Pakistan.

-o0o-

Ang mensahero nakadapit dayon sa pagtagad sa Estados Unidos.  Ang mga dinakpan nihatag sa daghan niyang alyas.  Niadto pang 2007 nakuha ang tinuod niyang ngan.  Naabtan og laing duha ka tuig una natino ang mga dapit sa Pakistan diin naglihok ang mensahero ug iyang igsuon.

Mabinantayon ang duha sa ilang lihok.  Lisod silang sundan ug panid-an.  Inay maluya, nisamot ang determinasyon sa mga operatiba.  Inanayng nakumbinser nga ang mga mensahero mohatod nila sa tugkaran ni bin Laden.

-o0o-

Agosto 2010:  Unang natultolan ang bay sa Abbottabad.  Sa unang pagkakita sa mga imbestigador sa compound, nakugang sila sa katalagsaon ini.  Ang luna nga nahimutangan walo ka pilo sa silinganang kabalayan.  Hawan pa dihang unang gitukod niadtong 2005, apan karon may uban nang kabalayan sa duol.
Hugot ang seguridad:  Gilibotan sa paril nga may gitas-ong 18 ka tiil ug kasudlan lang agi sa duha ka security gates.  Ang mga nagpuyo nidaob sa ilang basura.  Way bintana nga nag-atuban sa dan.  Usa ka bahin sa compound gilibotan og laing paril nga may gitas-ong pito ka tiil.  Laing nakapahibung sa mga imbestigador:  Ang compound way linya sa telepono ni Internet.

-o0o-

Nahibaw-an sa mga imbestigador nga gawas sa duha ka managsuon, nagpuyo sa compound ang ikatulong pamilya.  Nga nihaom sa kasayuran nga didto nagtago si bin Laden uban sa labing batan-on niyang asawa.  Ang operasyon pag-atake sa compound wa ipahibawo sa Pakistan ug ubang kanasuran.
Bugtong suliran sa operasyon mao ang pagkaguba sa chopper sa mga operatiba.  Apan napulihan dayon og laing choppers.  Ang kinatibuk-ang operasyon nilungtad og 40 ka minuto.  Giingong nisukol si bin Laden ug napatay.  Namatay sang iyang anak lalaki, ang duha ka mensahero ug usa ka babaye nga gigamit nga taming.
Sa akong pagsuwat ini, gipahibawo sa Estados Unidos nga gilubong nang patayng lawas ni bin Laden sa dagat, pinasubay sa mga lagda sa Islam.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 2, 2011

Siyensiya sa suholan

Samtang naglalis pa ang mga mamumuo ug mga negosyante sa Sugbo angayan bang umintohan ang minimum nga suholan, ang Hong Kong nisugat sa Adlaw sa Pamuo pinaagi sa pagtakda sa ilang labing una nga minimum nga suholan.  Atubangan sa nagbaga nga kasuko sa iyang katawhan sa paglumpayat sa mga abangan ug nagkadako nga kang-a tali sa iyang mga kabos ug mga adunahan, ang Hong Kong nimando sa mga kompaniya pagbayad sa ilang mga kawani og labing menos HK$28 matag oras.

Sa exchange rate nga P5.50 sa matag HK$, P154 ang minimum nga bayad sa matag oras nga trabaho sa Hong Kong, nga tulo ra ka oras gikan sa Sugbo.  Sa ato pa, P1,232 ang minimum nga inadlaw nilang suholan, kon ang usa ka kawani motrabaho og walo ka oras matag adlaw.

-o0o-

Gibalitaan mo nako sa pagtakda sa Hong Kong og minimum nga suholan sa labing unang higayon aron paghulagway sa kapait sa kahimtang sa mga anak sa singot sa Sugbo ug sa Pilipinas sa atong pagsugat sa Mayo 1 karong tuiga.  Ang minimum nga suholan sa Sugbo ug Central Visayas (P285) pilu-piluon una og kaupat aron makaambas sa labing ubos nga suholan sa HK.  Bisan ang mas taas nga minimum nga suholan sa Metro Manila (P404) pilu-piluon una og katulo aron makatupong sa suholan sa labing ubos nga kawani sa HK.
Mao ni usa sa labing dakong misteryo sa atong panahon.  Way ebidensiya nga ang mga kawani sa HK mas kugihan kay sa mga kawani sa Manila.  Samang way pagtuon nga momatuod nga ang mga kawani sa Manila mas kugihan kay sa mga kawani sa Sugbo.  Maong di kakugi, o kakuwang ini, ang hinungdan nganong ang Sugbo maoy kinagamyan og suweldo.  Mas masabtan tingali kon tukion ang ang-ang sa kahakog sa mga negosyante ug ang kahiktin sa panglantaw sa gobyerno.

-o0o-

Karong gipatas-an nang minimum nga suholan sa HK, molumpayat ba ngadto sa langit ang presyo sa ilang palaliton ug manera ba ang mga negosyo ug mataktak bang daghang mga trabahante?  Mao ni mga pasidaan sa mga nisupak sa pagtakda sa minimum nga suholan sa HK.  Pamilyar tingali mo sa ilang linya kay mao sab ni kinaham nga mga panghadlok sa mga negosyante sa Sugbo matag higayon nga mangayo ang mga mamumuo og usbaw sa suholan.
Samtang nagsuwat ko ini, ang mga tindahan sa HK wa mopasaka sa ilang presyo, ni manera, ni manaktak og mga trabahante:  P21,000 ang labing barato nilang iPad; P28,000 sa Sugbo.  Inay mapurdoy ang mga negosyante, mas modako pang ilang halin.  Kay, uban sa bag-ong minimum nilang suholan, mas takos nang mga trabahante pagpamalit sa mga baligya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 29, 2011

Budhi sa OFWs

Plunder man o dili, ang pagpabalhin ni kanhi presidente Gloria Arroyo og P530 milyones gikan sa Overseas Workers Welfare Administration (OWWA) ngadto sa laing buhatan usa ka bangis nga pagbudli sa makaluluoy nga Overseas Filipino Workers (OFWs).  Nga makahinumdom sa siyam ka tuig niyang pamunoan sa kaabunda sa ulug-ulog ug sa kanihit sa matinud-anon nga pagpanalipod sa ilang interes.
Sa panahon ni Arroyo, kanunayng gibalibaran ang OFWs nga naapiki sa ilang pagpanrabaho sa ubang kanasuran nga way igong pundo ang OWWA alang sa paghatag nila og legal nga hinabang sa mga kaso nga ilang gipasaka o giatubang, o plite kon kinahanglan nang papaulion aron makalikay sa dugang panaugdaog, o bisan plitehan pagpabalik sa ilang mga patayng lawas.  Mao nga higanteng eskandalo nga ang ilang kuwarta gigamit diay sa laing katuyoan.

-o0o-

Ang matag OFW kinahanglang mobayad og $25 sa OWWA sa di pa siyang kalarga pagtuman sa iyang kontrata sa panrabaho sa ubang kanasuran.  Wa kaikyas sa obligasyon ang minilyon ka OFWs nga nanggawas sa Pilipinas matag tuig.  Ang ilang singot ug dugo ug, sa pipila ka kaso, kinabuhi maoy hinungdan sa pagkatumpi sa dakong pundo sa OWWA.  Nga sa labing uwahing banabana niabot na og kapin sa P14 bilyones.
Di kana ang labing dakong tampo sa OFWs.  Ang mas dagko nilang dollar remittances nakatabang pag-ayo sa atong nasudnong ekonomiya.  Gani, ang minilyon ka dolyar nga ilang gipada sa ilang mga kapamilya dinhi maoy gipasidunggan nga nakapalingkawas sa ekonomiya sa Pilipinas gikan sa hingpit nga pagkahagsa, sama sa ubang mga nasud, atol sa pag-ulbo sa kalibotanong krisis sa panalapi niadtong 1997.

-o0o-

Unsa may bugti nga ilang nadawat?  Gawas sa ulug-ulog nga sila ang bag-ong mga bayani?  May mga opisyal ba sa atong mga embahada sa nagkalainlaing kanasuran nga nitabang nila dihang giyatakan ang mga probisyon sa ilang mga kontrata sa panrabaho nga niusab sa gikatakdang trabaho ug nipaubos sa nauyonang suholan?
Bisan sa kadako sa ilang amot sa nasudnong ekonomiya, ang OFWs inutil pagpanalipod sa ilang kaugalingon ug hukas sa pangabuso sa langyawng kabaybayonan.  Ang pipila nila nga wa nang kaagwanta, nanglayas gikan sa mga pangabuso ug nidangop sa mga embahada giawhag pagbalik sa ilang employers aron di sila makiha og breach of contract.

-o0o-

Si kanhi solicitor general Frank Chavez, nga maoy nikiha ni Arroyo og plunder tungod sa gibalhin nga pundo sa OWWA, nagduda nga ang P530 milyones gigamit ni Arroyo sa iyang kampanya pagka presidente sa 2004.  Dako nang tulubagon ni Arroyo ug sa mga opisyal nga nagpagamit sa ilang kaugalingon.
Apan ang mas dakong tulubagon ni Arroyo ug kaubanan mao ang batakang pag-atiman ug panalipod nga ilang gihikaw gikan sa tinuorayng mga tag-iya sa kuwarta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 28, 2011

        Bulilyaso cards

    Pila ka gasoline stations sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas nga makabasa sa smart cards nga maoy agian sa fuel subsidy ngadto sa PUJ drivers?  Ang transport groups nabalaka nga ang gasoline stations ra sa mga dakbayan ang takos nga mobasa sa smart cards ug ang kinabag-an, labi na ang mga nahimutang sa kalungsoran, dili.  Apan di silang kahatag sa tukmang numero.
    Ang mga tagduma sa gasoline stations namalibad sab nga wa silay kasayuran pila nila ang may kahimanan sa point of sale (POS) nga makasubay sa tanan nilang transaksiyon.  Apan niangkon nga managlahi ang POS systems nga gigamit sa nagkalainlaing oil companies busa managlahi sab ang smart cards nga ilang mabasa.

-o0o-

    Maong nidangop mi sa Department of Energy (DOE).  Kansang usa sa mga gimbuhaton mao ang pagbantay sa operasyon sa gasoline stations.  Nagtuo mi nga ang DOE maoy labing suhito pila ka gasoline stations ang nag-operate karon sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas ug kon pila nila ang takos nga makabasa sa smart cards nga gipasiugdahan sa ilang ulohang buhatan.
    Si Engr. Saul Gonzales, OIC Director sa DOE Visayas, nitug-an namo nga wa say kasayuran ang ilang buhatan.  Niangkon sab siya nga wa sila konsultaha sa ilang ulohang buhatan sa wa pa mahukmi nga smart cards maoy gamitong kahimanan pagpanghatag sa P450 milyones nga Public Transport Assistance Program (PTAP).

-o0o-

    Unsa man diay gipasikaran sa mga nag-umol sa PTAP, nga gipanguholan sa Sugbuanong Energy Secretary Jose Rene Almendras, sa pag-insistir sa paggamit og smart cards, nga nakahimong mas langay ug komplikado sa pag-apud-apod sa fuel subsidy?  Hinaot nga di ni kinuha gikan lang sa tumoy sa ilang buhok ug kutob lang sa suwat-suwat sa papel.
    Di hinuon kapasanginlan si Almendras nga wa mangonsulta.  Usa sa gipatawag sa iyang buhatan mao si Ryan Benjamin Yu, tsirman sa Citrasco.  Kansang sugyot nga certification na lang sa LTFRB ang basehan sa subsidy gisalikway dayon sa DOE.

-o0o-

    Kasagaran sa gasoline stations sa Petron naggamit sa POS terminals sa Banco de Oro.  Kasagaran sa gasoline stations sa Pilipinas Shell naggamit sa POS terminals sa Citibank.  Unsaon man nila pagbasa sa smart cards nga hinimo sa Bank of the Philippine Islands (BPI)?
    Si Almendras gipasaligan sa BPI nga magtukod sila og infrastratura aron mabasa sa ubang POS terminals ang ilang cards.  Kanus-a pa man ni mahuman?  Tukoran ba sab og POS terminals ang gasoline stations nga manumano?  Unahon pag-apud-apod ang smart cards sa Metro Manila sa tibuok buwan sa Mayo.  Mahimong sa Hunyo na kasugdan pagpanghatag ang smart cards sa Sugbo ug ubang mga lalawigan.  Kinsay nag-ingon nga nagdali ang Malakanyang sa pagtabang sa direktang naigo sa krisis sa lana?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 27, 2011

Sto. Niño sa Opon
Sa kataposan, human sa dugay na kaayo nga pangindahay, makadunggo na gyod ang imahen ni Sr. Sto. Niño sa Isla sa Mactan.  Ug makabalaan na gyod ang mga Oponganon sa milagrusong imahen sa ilang kaugalingong nataran.
Human sa daghang katuigan nga labay-labayan lang sa galleon ni Sr. Sto. Niño sa tinuig nga fluvial procession sa bisperas sa Piyesta Senyor matag Enero, ang mga Oponganon di lang duawon kon dili ubanan gyod sa nasudnong patron.  Mahitabo ni karong Huwebes atol sa paglusad sa pagtimaan sa mabulukon nga sumad, nga gipanghinaot nga mamahimo nang tinuig nga kalihokan, sa pagkakaplag sa imahen 446 ka tuig nang nilabay.

-o0o-

Ang "Kaplag" ipahigayon usa ka adlaw human sa tinuig nga pagsaulog sa "Kadaogan sa Mactan," special non-working holiday sa tibuok Dakbayan sa Lapulapu.  Ang duha ka panghitabo nga giuwang og 44 ka tuig gihulagway ni Padre Tito Suquino, tigpamaba sa Basilica del Sto. Niño, nga makahuloganon:

• Ang "Kadaogan sa Mactan" mao ang pagkapukan ni Ferdinand Magellan, ang Kapitan Heneral sa Espanya nga maoy nagda sa imahen dinhi sa Sugbo, niadtong 1521; samtang
• Ang "Kaplag" mao ang pagkakaplag niadtong 1565 sa imahen, nga gihatagan sa Espanya sa ranggo nga Kapitan Heneral, sa nagdilaab nga payag sa luna nga mao karoy nahimutangan sa Basilica.

-o0o-

Unom ka takna nga magpabilin si Sr. Sto. Niño uban sa mga Oponganon atol sa "Kaplag."  Sugaton siya og military honors inig dunggo sa pantalan sa Naval Base Rafael Ramos sa Canjulao sa alas-9 sa buntag ug misahan ni Bishop Leopoldo Tumulak, military ordinary, uban sa kapariang Augustinian ug military chaplains sa alas-10 sa buntag.
Buksan sa Naval Forces Central (Navforcen) ang ilang ganghaan sa Barangay Looc alang sa mga deboto sa Opon ug kasilinganang mga isla.  Nga mahimong mag-novena ug magbalaan sa imahen hangtod sa alas-3 sa hapon.  Kanus-a mobiya nang imahen ug ihatod og fluvial procession balik sa pantalan sa Malakanyang sa Sugbo.

-o0o-

Linga kaayo ang imahen ni Sr. Sto. Niño paglusad sa "Kaplag:"  Lunes, gimisahan siya sa gawas sa Magellan's Cross pagtimaan sa ika-490 nga sumad sa pagdunggo ni Magellan sa Sugbo; Martes, gibalhin siya sa Cebu Metropolitan Cathedral; ug Miyerkules, gibalhin sa San Nicolas Parish.  Ihatod siya sa Sto. Niño sa San Nicolas, nga giisip nga iyang pangabaga nga may ranggong Teniente Heneral, balik sa Basilica pangandam sa iyang paglawig paingon sa Mactan.
Human sa "Kaplag," si Sr. Sto. Niño di pang kapahuway.  Ang pagduaw sa Opon mao lay sinugdanan sa iyang pagduaw sa nagkalainlaing mga isla aron pagpalambo sa kampanya pagpanalipod sa kinaiyahan.  Naneguro si Soquino nga mahinayon karong tuiga ang pagbalik sa imahen sa Limasawa, nga una niyang naduaw atol sa labing unang Santos nga Misa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 26, 2011

        Paugat sa lana
    Tan-awon nato ang labok sa bag-ong pamunoan sa Department of Energy (DOE) nga gipangulohan sa Sugbuanong kalihim nga si Jose Rene Almendras.  Kinsa nangayo og katin-awan sa higanteng mga kompaniya sa lana nganong nipasaka sa ilang presyo sa niaging semana.  Hinaot nga di lang to tungod sa kauwaw nga wa tahura ang panghinaot sa DOE nga papahuwayon ang mga konsumidor sa lana atol sa Semana Santa.
    Sa ilang suwat ngadto sa Chevron Philippines, Pilipinas Shell, Seaoil ug Total, ang DOE nitataw nga ang usbaw nga P0.25 ngadto sa P0.70 matag litro mas taas kay sa ilang kuwentada.  Sa laktod, gipasanginlan sa DOE ang mga kompaniya sa lana nga nanikas ug nagpaburot sa ilang ginansiya.

-o0o-

    Ang gihimo nilang Almendras ug kaubanan sukwahi sa pagpa-ituy-itoy sa karaang liderato sa DOE.  Kansang kanhi kalihim, si anhing Angelo Reyes, nagdumili pagsusi sa mga transaksiyon sa tulo ka higanteng mga kompaniya sa lana.  Bisan gimandoan na sa korte nga ablihan sa DOE ang mga libro sa Petron, Shell ug Chevron tungod sa pasangil sa mga konsumidor nga gimaniobra ang presyo sa ilang mga produkto sa lana, si Reyes niinsistir nga wa siyay gahom sa paglili sa mga transaksiyon sa lana.
    Tininuod na ba ang pangisog nilang Almendras ug kaubanan?  O igo lang nagpa-pogi?  Atubangan sa pasangil sa milintanteng mga pundok nga nakigkonsabo sila sa mga kompaniya sa lana?  Ug sa pagtulisok ni kanhi presidente Gloria Arroyo nga napakyas si Presidente Noynoy Aquino pagpabiling ubos sa presyo sa lana?

-o0o-

    Human nadawat ang suwat sa DOE, ang Chevron ray nitalaw:  Gipatuman dayon ang us-os sa presyo usa ka adlaw human sa pagpatuman sa kontrobersiyal nga uminto niadtong Martes Santo.  Way katin-awan ang Chevron sa kalit nilang pagbalitok.
    Labaw pang way ek ang Shell, Seaoil ug Total sa ilang paugat.  Hinaot nga may kaisog silang Almendras ug kaubanan pagsusi sa kamatuoran.  Ug di lang ni salida nga gipanghinaot nga maka-ulug-ulog sa katawhan hangtod nga matabonan na lang sa mas bag-ong mga kontrobersiya.

-o0o-

    Ulug-ulog man o tininuod, si Almendras wa pa mahuman:

• Nipasalig siya nga mous-os ang presyo sa lana karong semanaha, ang presyo sa krudo ang labing dako og tidlom, ug malansang presyo sa liquified petroleum gas (LPG); ug
• Nihatag og iyang kaugalingong kuwentada nga mas barato ang presyo sa mga produkto sa lana sa Pilipinas karon kay sa mga presyo atol sa pamunoang Arroyo, bisan kon ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan karon mas taas pa, tungod sa gubat sa Libya ug sa politikanhong krisis sa giktadura nga mga nasud sa tungatungang sidlakan, kay sa pagsulbong pag-ayo sa presyo tungod sa lapad nga kanihit sa suplay niadtong 2008.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com