Arangkada of Leo Lastimosa for March 15, 2010

                        Puti og kiting

 

            Mao diay nga wa pa gyod matumba sa ring si Joshua Clottey.  Mao diay nga wa pa gyod siya masamari.  Bisan sa labing pintas niya nga mga kaatbang.  Bisan sa tulo ka higayon nga siya napukan sa mga kalibotanong kampeyon.  Kay labihan diay niya kasegurista.  Nipilit gyod diay ang iyang mga bukton sa iyang dughan ug tiyan ug ang iyang mga kumo sa iyang dagway.  Mao nga tagsa ra kaayo nga nanukmag.  Ug mas tagsaon pa gyod nga nakaigo.

            Nilampos si Clottey pag-iban sa kamabulukon sa laing kadaogan ni Manny Pacquiao.  Daghan ang nahimangod sa kapakyas ni Pacquiao pagpahagsa ni Clottey.  Klaro nga wa silay ideya unsa kalisod ang pagtumba sa kaatbang kansang tuyo mao ra ang pagpanagang ug paglahutay.

-o0o-

            Salamat sa tihik kaayo nga depensa ni Clottey, haskang daghana nga nausik sa mga kumo ni Pacquiao.  246 ra sa 1,231 niya ka kumo ang nakaigo.  Si Clottey ra ang nakausik sa 80% sa naghagiyos nga mga hapos ug nagpungasi nga mga kumbinasyon ni Pacquiao.

            Apan mas masulub-on ang mga kumo ni Clottey.  399 ra ang iyang gibuhian sud sa 12 ka hugna.  O 11 ra ka kumo sa usa ka gutlo.  Sa mga higayon ra nga nabantang o ipanghagad na pag-ayo ni Pacquiao ang iyang agtang.  108 ang nakasud.  Mas taas tinuod sa kang Pacquiao ang 27% nga katukma sa mga kumo ni Clottey, apan wa ra gihapong katunga (43%) ang iyang napatugpa kon itandi sa kulata ni Pacquiao nga nakadiskaril sa iyang bodega ug nakapasunggo bisan wa kaggisi sa iyang ilong.

-o0o-

            Salamat nga si Pacquiao ang kasangka ni Clottey.  Kon lain pa, nanghagok na unta ang 50,994 nga nanan-aw sa Cowboys Stadium, ang labing daghan sa kasaysayan sa boksing, ug ang minilyon nga nanan-aw sa telebisyon sa Pilipinas ug ubang kanasuran, human sa unang tulo ka hugna.

            Salamat ni Clottey, nakalili na ta unsay mahitabo kon mahinayon ang sangka nilang Pacquiao ug Floyd Mayweather Jr. (kon modaog batok ni Shane Mosley karong Mayo).  Kay si Mayweather gihulagway nga di sama kahugot ang depensa apan mas kusog nga modagan kay ni Clottey.

-o0o-

            Mga nahadlok nga matsambahan ni Clottey si Pacquiao nakabasa sa iyang mas lisod nga kahimtang sa Africa ug sa mas dakong kauhaw sa kadungganan.  Karon nahibawo na ta nga ang kakabos wa kahatag niyag kaisog ug nga ang kamingaw sa iyang pamoksing wa manukad sa kakuwang og kahigayonan.

            Sa kataposang duha ka hugna, mahimo unta nga magsayaw-sayaw na lang si Pacquiao.  Dako nang iyang labaw nga lisod na siyang maapsan sa scorecards (ang ikatulong hugna ray gihatag sa duha ka maghuhukom ngadto ni Clottey).  Apan gipalabi ang gugma sa boksing ug sa katawhan ug nakigbahugbahog gihapon si Pacquiao sa puti-og-kiting niyang kaatbang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 14, 2010

                        Alas ni Clottey

 

            Kon unsa kakabos si Manny Pacquiao sa iyang pagkabata sa General Santos, mas kabos si Joshua Clottey sa Bokum.  Kon namaligya og pan sa GenSan ug kargador sa pantalan sa Manila si Pacquiao, si Clottey nagpuyo sa usa ka lawak uban sa iyang mga ginikanan, lima ka igsuon ug ubang kadugo sa Accra, Ghana, napugos sila pagpulipuli og higda.

            Nakabentaha hinuon si Clottey sa pagmatuto sa mga ginikanan.  Samtang gibiyaan sa iyang amahan, nga nakapugos ni Pacquiao pagtabang ni Nanay Dionisia pagbuhi sa iyang mga igsuon, ang amahan ni Clottey maoy nagbuhi nila, apan ang iyang suholan sa kompaniyang nagtukod og kadalanan di paigo bisan alang sa batakan nilang panginahanglan.

-o0o-

            Nabantang sa tibuok kalibotan ang kalahi sa ilang kahimtang karon nga kalibotan sa ilang pag-abot sa Texas alang sa gikahinaman nilang sangka sa higanteng Cowboys Stadium sa Arlington:

·        Samtang si Pacquiao nag-ayroplano uban sa 170 ka sakop sa iyang delegasyon gikan sa Los Angeles ug nagbahas-bahas sa Texas sa luxury bus nga giputos sa iyang hulagway, si Clottey nagsakay sa van sa hotel;

·        Samtang naglibog si Pacquiao asa mopuyo sa duha niya ka bay sa Los Angeles, si Clottey nagpuyo sa usa ka kuwartong apartment sa Bronx sa New York; ug

·        Samtang hapsay ang pito ka semana ug 142 ka hugnang bansay-bansay ni Pacquiao ubos ni Coach Freddie Roach, si Clottey gimingaw sa iyang trainer, si Godwin Kotey, kay wa kakuhag US visa.

-o0o-

            Si Clottey sakop sa tribung Ga nga giilang mga manggugubat.  Nga nakapalig-on ni Clottey.  Gibuntog niyang katuigan nga nagmingaw ang iyang pamoksing sa Britanya ug Estados Unidos.  Si Pacquiao, salamat sa pagkakak ni Floyd Mayweather Jr., maoy nitanyag niya sa labing dakong kahigayonan sa kabantog.

            Tuloy pilde ni Clottey, pulos batok sa mga kampeyon.  Napilde siyang Antonio Margarito bisan bali iyang kamot sa adlaw sa sangka ug diriyot niya mapakatug si Miguel Cotto sa wa pa makasakmit og kontrobersiyal nga split decision.  Way bisan usa nilang nakatumba ni Clottey, ni nakasamad niya.

-o0o-

            Nanganti si Roach nga si Pacquiao ang labing unang makapakatug ni Clottey.  Apan kumbinsido si Clottey nga puthaw ang iyang suwang.  Ug nga wa pay kumo nga makapahunong niya.  Ang bag-ong coach ni Clottey, si Lenny de Jesus, kanhi cut man ni Pacquiao nga gipalagpot ni Roach, nidiga sa ilang alas:  Usa ka sipyat ni Pacquiao ug usa ka kusog nga kumo ni Clottey.

               Apan sa iyang pagkatkat sa ring taliwa sa 80 ka lingkoranan sa Cowboys Stadium, nga pulos magsiyagit og "Manny," di kalikayang mosantop sa hunahuna ni Clottey ang kasayon sa pagpukan ni Pacquiao nilang Oscar De La Hoya, Ricky Hatton ug Cotto, nga pulos mas maayong mga boksidor kay niya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 12, 2010

                        Apiki sa Saudi

 

            Pundok sa Sugbuanong OFWs nga nangabot sa Saudi Arabia niadtong Septiyembre ug Oktubre sa niaging tuig nisumbong sa ilang kapamilya nga wa tumana sa recruitment agency ang mga kundisyon sa ilang gipirmahan nga kontrata sa panrabaho:

·        Inay sa gisaad nga paghimo nilang heavy equipment operator assistants, gihimo silang mga kargador ug gidakdakan og bisan unsa na lang nga bug-at kaayong mga gimbuhaton;

·        Gilaslasan ang gisaad nga 1,000 Saudi Riyal nga binuwan nga suholan ngadto na lang sa 9,000 ug ang gipasalig nga 400 Saudi Riyal nga overtime pay ug food allowance nahimo na lang nga 200; ug

·        Wa sila hatagi og tarung nga pagkaon ug pinuy-anan.

                        -o0o-

            Ang mga kapamilya nilang Rolando Sedigo, Antonio Ebarle, Ruel Ararao, Glenn Abalayan ug Owen Sebatna nidangop dayon sa lokal nga mga opisyal sa Philippine Overseas Employment Administration (POEA) ug Overseas Workers Welfare Administration (OWWA).  Si POEA Visayas Director Evelia Durato nisuwat dayon sa recruitment agency, Al-Ahram International Group Services, Inc., pag-atiman sa reklamo sa OFWs.

            Ang suwat ni Durato, nga gipada niadtong Disyembre 2 sa niaging tuig, giisnab lang sa presidente sa Al-Ahram nga si Marie Lynette Syjuco.  Inay mahimangod nga gibungulbungolan lang, nangiyugpos ug way gihimo ang POEA sud sa duha ug tunga ka buwan.  Niadto rang Pebrero 15 ning tuiga nipalaban ang POEA Visayas sa ilang ulohang buhatan.

                        -o0o-

            Ang Adjudication Office sa ulohang buhatan sa POEA nagpaabot og laing tulo ka adlaw una nagpada og suwat ngadto ni Syjuco.  Si Alfonso N. De Castro, pangu sa Repatriation Unit, nihatag sa Al-Ahram og 15 ka adlaw sa pag-atiman sa mga reklamo.  Napupos ang tagal sa niaging semana.  Apan inay ipahamtang ang gihulga nga "administrative sanctions," gihatagan nila ang Al-Ahram og laing napu ka adlaw nga lugway.

            Nipasabot si Imelda Villaester Lerida sa POEA Visayas nga di silang kasugod og imbestigar sa Al-Ahram hangtod nga makapauli ang biktimang OFWs.  Bahala na sa kahigayonan nga, kon tinuod ang pasangil, ang Al-Ahram makabiktima og dugang OFWs.

                        -o0o-

            Klarong wa magdali ang atong kagamhanan pagtabang sa Sugbuanong OFWs nga naapiki sa Saudi.  Lima na ka buwan human nitiyabaw sa pait nilang kahimtang, wa pa gyod sila malukat sa kagamhanan nga niulug-ulog nila isip bag-ong mga bayani.

            Si Abalayan, usa sa mga biktima, nisumbong sa iyang mga kapamilya sa niaging gabii nga nihubag nang iyang kamot sa kabug-at sa ilang trabaho.  Ang patuman nilang Abalayan ug kaubanan sa mga lagda sa POEA ug pag-impas sa tanang bayranan sa OWWA wa kapanalipod nila gikan sa panaugdaog sa langyaw nilang employer.  Ug ang kagamhanan inay mangisog pagpatuman sa mga lagda nipasundayag og way kinutoban nga panagana sa pagpatubag sa Al-Ahram sa seryusong mga kalapasan nga gipasangil batok nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 11, 2010

                        Buno sa Banawa

 

            Ang pakigbisog paghiwa sa Guadalupe, ang labing dakong barangay sa Dakbayan sa Sugbo, nagmatuod unsa kamapuslanon ang panag-abot sa determinadong mga molupyo ug sa gamhanan nilang politikanhong padrino:

·        Ang mga molupyo sa Banawa-Englis wa molugak sa pagbarug batok sa giisip nga inhustisya sa pagpabaya sa mga opisyal sa Guadalupe pag-atiman sa batakan nilang panginahanglan bisan gibungul-bungolan sa mga hingtungdan sud na sa daghang katuigan; ug

·        Nakakaplag silag alyado ni Kongresista Antonio Cuenco kinsa dakog tingog sa Kongreso, sikit sa luwag sa Malakanyang ug hawod sa habagatang distrito nga nakahipos sa tanang mga babag sa pagtukod og bag-ong barangay.

-o0o-

            Ug sa kalit lang nag-ung-ong nang ilang kadaogan:

·        Malampusong nasaling-it ni Cuenco sa nagkayamukat nga kalendaryo sa duha ka bay balaoranan ang pagpasar sa Republic Act 9905 nga nagtukod sa Barangay Banawa-Englis;

·        Sa usa lang ka pamilok nakumbinser ni Cuenco si Pres. Arroyo pagpagawas dayon og kuwarta aron mapahigayon ang plebisito bisan sa kalinga na sa tanang hingtungdan sa labing unang nasudnong automated nga piniliay karong Mayo; ug

·        Napahilom ni Cuenco si Cebu City Mayor Tomas Osmena, ambot tungod ba kay kinahanglan nga ulug-ulogan si Cuenco aron di mahinayon pakig-alyansa sa iyang labing higpit nga kaatbang nga si Jonathan Guardo, nga kusganong nisupak sa nangaging mga pagsuway paghiwa sa Guadalupe.

-o0o-

            Apan molupyo ra sa silingan nga barangay ang nibaraw nila.  Di hinuon kasarangan nga molupyo si Vic Buendia.  Siya ang batan-on nga numero unong konsehal sa Labangon.  Di siya kapasanginlang nikabayo sa kontrobersiya ug nanglawgaw lang sa salida.  Kay kon mahinayon pagtukod ang Banawa-Englis mahimong matangtang sa iyang pagka konsehal.

            Ang atraso ra gyod nilang Cuenco ug mga dumadapig mao ang paglista sa pinuy-anan ni Buendia sa Rosalina Village nga kabahin sa bag-ong barangay.  Labawng nakapait mao nga silang Buendia ug mga silingan di kaapil sa plebisito nga mahimong mopalagpot nila ngadto sa laing barangay kay di sila rehistradong mga botante sa Guadalupe.

-o0o-

            Bisan sa kalig-on sa mga argumento ni Buendia, daghan gihapong nakugang sa hukom ni RTC Judge Gabriel Ingles pagluwat og 20 ka adlaw nga temporary restraining order batok sa Comelec.  Nga makapakanselar sa plebisito karong Sabado.  Kay mahimo man unta nga magpasalipod si Ingles sa mas sayon nga kapilian nga mahimong unya na husayon ang utlanan sa duha ka barangay human sa plebisito.

            Maayo na lang nga mas ligdong si Ingles kay sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman.  Nga gidangpan ni Buendia niadtong Disyembre dihang wa ihatag sa barangay kapitan ang ilang cash gift.  Inay silotan ang klarong kalapasan sa balaod, niawhag hinuon ang Ombudsman nga aregluhon lang ang kaso.  Dalayegon ang pagpabilin ni Buendia pagsalig sa atong sistema sa hustisya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 10, 2010

                Pangalagad sa 2010

 

            Tungod sa kakuwang sa panalapi, o sa kamahal sa bayranan, o sa uban nga mas dinalian nga mga panginahanglan, o sa kakuwang og kasayuran, kasagaran sa mga pasyente mopili na lang sa pagsalikway sa ilang mga gibati, o paglaktaw sa mga timaan sa ilang sakit.  Unya na sila magkarakara pagpangita og tambal kon uwahi na ang tanan.

            Kining pait nga kamatuoran ang nakaaghat sa Hi-Precision Diagnostics, nga nagsaulog sa iyang ika-napu nga anibersaryo karong tuiga, sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu sa pagtanyag ngadto sa labing nagkinahanglan nga mga kapamilya og libre nga laboratory services sa matag ika-napu nga adlaw sa mosunod nga napu ka buwan.

                        -o0o-

            Mga suliran sa kasagaran sa mga pasyente nga nidangop sa Hi-Precision ang gipasikaran sa mosunod nga listahan sa libre nga laboratory services:  Hypertension sa Marso ug Nobyembre; Circumcision sa Abril; Diabetes sa Mayo ug Disyembre; Tuberculosis sa Hunyo ug Septiyembre; Leukemia ug Dengue sa Hulyo; Hepatitis B sa Agosto; ug Breast Screening ug Pap's Smear sa Oktubre.

            Di hinuon tanan ang maatiman.  Ang unang 200 lang ka pasyente ang mahatagan sa libre nga pangalagad.  Mao nga nagkasabot ang mga tigpasiugda nga hingusgan ang pag-edukar sa katawhan unsay mga timaan ug labaw sa tanan unsaon paglikay ang mga sakit.  Ang Hi-Precision maoy mopalihug sa mga eksperto ug DYAB ug ABS-CBN ang mosibya sa ilang mga tambag.

                        -o0o-

            Maoy naandan sa mga gustong mahibawo sa presyon sa ilang dugo nga modiretso lang og adto sa mga doktor.  Aron mahimo nga mas tukma ang sangpotanan sa libreng pagsukod sa presyon sa dugo, giawhag ang mga pasyente sa di pagkaon ni pag-inom 12 ka oras sa di pang ang laboratory exam.

            Sa ato pa, ang mga gustong mopahimus sa libreng hypertension exam karong Sabado, Marso 13, nga magsugod sa alas-7 sa buntag, kinahanglan nga manihapon og sayo sa Biyernes sa gabii.  Alang sa dugang detalye, palihug tawga ang DYAB sa 4221950, o 4221953, o text sa 09228227133.

                        -o0o-

            Laing dakong kalihokan tibuok adlaw karong Sabado:  Ang Kapamilya Local ug Overseas Job Fair sa Panphil Frasco Gym sa Liloan, amihanang Sugbo.  Kaliboan na sab ka kahigayonan sa trabaho ang maaplayan sa mga molupyo sa Liloan ug kasilinganan nga mga dakbayan ug kalungsoran.  Lain ning hinugpong nga proyekto sa Munisipyo sa Liloan ug DYAB ug ABS-CBN.

            Nagpadayon sab ang Kapamilya Relief Campaign alang sa mga biktima sa sunudsunod nga mga sunog sa Metro Cebu.  Ang mga hinabang nga pagkaon ug mga gamit sa panimay mahimong ihatod sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City ug sa Wow Travel and More sa Robinson's sa Fuente Osmena, Gaisano Mactan ug atbang sa Birhen sa Regla Parish sa Dakbayan sa Lapulapu.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 8, 2010

                        Kay ug Kini

 

            Pasagdi na lang ang mga piliunon sa nasudnong katungdanan.  Nga magpatugatuga gyod og Binisaya sa ilang pangampanya aron pag-ulug-ulog nato nga suod ta sa ilang kasingkasing.  Kon ang kabaliko sa ilang Binisaya ang pasikaran, wa silang kasabot nato.  Labaw nang wa sila katugkad sa labing batakan natong mga pangandoy ug panginahanglan.

            Maong gil-asan ko matag higayon nga makabati sa pinugos nga Binisaya nilang Senador Mar Roxas ug Senador Loren Legarda.  Maayo na lang nga wa mohimakak sa kadaginuton sa ilang Binisaya nilang Senador Noynoy Aquino ug Senador Manny Villar.  Hangtod karon lisod sabton ang Binisaya ni Pres. Arroyo.  Ang labing tarung nga molitok og Binisaya nilang tanan mao si Senador Chiz Escudero.

-o0o-

            Lahi sa mga piliunon nga mga Tagalog, kitang mga Bisaya way kapasanginlan ngano nga di tang kamao nga molitok sa atong kaugalingong pinulongan.  Mas magkasinabtanay ta kon tun-an, suhituon ug isangyaw ang atong dila.  Gawas nga atong katungdanan ang pagtipig ug pagpalambo sa atong pinulongan alang sa umaabot nga kaliwatan.

            Salamat ni Antonio Pigafetta, kauban sa pagdunggo ni Ferdinand Magellan sa Sugbo niadtong 1521, nakalili ta nga wa diay kalainan ang pinulongan sa atong katiguwangan 489 ka tuig ang nilabay:  Ilok (armpit), bungot (beard), dughan (chest), sampot (buttocks), tinapay (bread), lubi (coconut), mari ka (come here), balangay (boats), balay (house), tuhod (knee), kawayan (bamboo), baboy (pig), luy-a (ginger), kuko (fingernail), mata (eye), kalayo (fire) ug dalunggan (ear).

-o0o-

            Di man ta mahuman kon ang hisgutan ang tanan, tuguti nga tukion nako ang duha sa labing bantang nga sayop nga giuran-uran na ron sa mga magsisibya nga hinaot wa pa masunod sa mga tigpaminaw:  Ang pagluba sa "kay" ug "kini:"

·        Ang "kay" gihimo nilang way kahulogan nga panumpay sa mga pung nga di kinahanglang sumpayon (inay "Ang akong ngan kay si Gwen," mas tukma "Ang akong ngan si Gwen," o "Ako si Gwen.")

·        Ang "kini" alang lang gyod unta sa usa ka butang o usa ka panghitabo, apan gigamit na lang sa usa ka tawo o bisan gani daghang tawo ("kini" ang gamiton alang sa sunog apan "siya" alang sa bombero o "sila" sa mga bombero).

-o0o-

            Sayop:  Ang premyo "kay" usa ka milyon ka pesos.  Sakto:  Ang premyo usa ka milyon ka pesos.  Sayop:  Ang akong lungsod nga natawhan "kay" ang Minglanilla.  Sakto:  Ang akong lungsod nga natawhan mao ang Minglanilla.  O natawo ko sa Minglanilla.

            Sayop:  Si Mayor Mariano Martinez nitambong "kini" og kasal.  Sakto:  Si Mayor Mariano Martinez nitambong og kasal.  Sayop (nadunggan nako sa usa ka magsisibya niadtong Sabado):  Ato kining (mga biktima sa sunog sa Consolacion) tabangan.  Sakto:  Ato silang tabangan.  O mas maayong butangan og palihug aron mas daghang motabang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 7, 2010

                        Krus ni Soc

 

            Si Talisay City Mayor Soc Fernandez niisip nga iyang krus ang iyang sinagop nga si Joavan.  Kansang binuhatan nakahatag niya og daghan ug dagko uyamot nga kahasol ug kauwawan.  Sa naandan nga malumo ug mapaubsanon niyang tingog, ang mayor nangayo sa pagsabot nga di mahimong ikatungina sa katawhan:  Mahimo bang tugotan siya nga mopas-an sa iyang krus?

            Kinsa man tuod ang makaako pag-awhag ni Fernandez pagsalikway sa iyang anak?  Ang labing nasilag sa daotang mga binuhatan nga gipasangil batok ni Joavan maglisod tingali pagsugyot nga talikdan siya sa iyang amahan.  Bisan ang mga biktima sa mga krimen nga gipasangil batok ni Joavan, ang akong gipasabot ang mga buhi pa, di tingali molalis nga katungdanan ni Fernandez ang pag-unong sa iyang anak.

-o0o-

            Ang akong problema ni Mayor Fernandez mao nga gusto niyang moapil ang katawhan og pas-an sa bug-at niyang krus.  Ang iyang kapakyas pagbadlong ug ang iyang kapakyas pagsilot sa di maayong mga binuhatan ni Joavan mao ang di makiangayon nga pagduhig sa katawhan sa pait nga kalbaryo sa iyang nahimutangan.

            Mas dakong atraso ni Mayor Fernandez:  Iyang gitunglo ang mga molupyo sa Talisay ug kasilinganang mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo nga umaabot nga mga biktima sa sunod nga mga higayon nga ganahan na sab si Joavan nga managpa, manumbag, mamatid, mangulata, manligis, manion og armas ug, kon tuohan ang mas seryusong mga pasangil batok niya, mamusil o managit og babaye.

-o0o-

            Pasayloa nga maglisod ko pagtuo sa pasalig ni Mayor Fernandez nga wa niya gamita ang gahom ug influencia sa iyang buhatan pag-areglo sa mga kaso batok ni Joavan.  Samtang tinuod nga kaduha na nabilanggo si Joavan, nakagawas siya sa matag higayon.

            Mahimong wa manghudlat ang mayor sa kapolisan.  Ni nanuburno sa mga piskal ug mga huwes.  Apan naareglo ang mga kaso tungod sa pagsibog sa mga biktima.  Ug di lisod tultulon diin gikan ang kuwarta, trabaho, o patigayon nga gihatag bugti sa ilang pagtak-om.

-o0o-

            Nipahibawo si Mayor Fernandez sa iyang pagtawag sa Arangkada sa DYAB nga nakadawat siya og mapuslanon nga mga tambag gikan sa iyang kahigalaan unsay angayng himuon kang Joavan.  Gisuwayan na niya ang tanan nilang sugyot.  Apan niangkon nga, bisan sa tanan niyang pagmaymay ug pamalandong, napakyas siya.

            Wa pa koy anak apan mangahas ko pagsugyot ni Mayor Fernandez nga tingali mas epektibo kay sa may ug pamalandong mao ang tinuoray nga pagpaamgo ni Joavan nga sayop ang iyang binuhatan.  Pinaagi sa paghunong paglukat niya gikan sa mga atraso ug sa pagpaatubang ni Joavan sa mga sangpotanan sa iyang binuhatan.  Ning paagiha lang nga iyang madasig ang mga biktima ni Joavan sa pagsukol ug ang mga polis sa pagpatuman sa balaod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 6, 2010

                        Bangko ni Gordon

 

            Kon alsahay og bangko ang salida, way makalabaw ni Senador Richard Gordon.  Way makalalis sa pangangkon nga siyay labing taas og kasinatian sa nagkalainlaing ang-ang sa kagamhanan—gikan sa pagka labing batan-ong delegado sa constitutional convention niadtong 1971, pagka mayor sa Olongapo, pagka sakop sa gabinete ug pagka senador—ug busa siyay labing andam nga mag-presidente.

            Labing dako niyang alas mao ang paghimo sa Subic nga destinasyon sa kalibotanong mga kompaniya human nibiya ang mga Amerikanhon ug human natabonan sa bulkang Pinatubo.  Nagdungan ang Sugbo ug Subic pagpangampanya nga mahimong free port.  Napakyas ang Sugbuanong mga politiko nga gipangulohan ni kanhi gobernador Lito Osmena.  Apan nilampos si Gordon kay, niya pa, mas nagkugi ug mas naningkamot.

-o0o-

            Ang katakos ni Gordon pagpasidlak sa iyang bituon kalabwan lang sa iyang kalamposan pagpabantang sa labing laksot nga bahin sa iyang mga kaatbang.  Ang kinakusgan niyang bomba gipaulbo batok ni Senador Manny Villar:

·        Nga iyang gipasanginlan nga nibuong sa kadungganan sa Senado aron lang di makatubag sa mga pasangil sa kahiwian sa C-5 ug di masilotan sa napamatud-an nga kalapasan nga iyang nahimo; ug

·        Nga maoy responsable sa P42 bilyones nga alkanse sa SSS, GSIS ug Pag-Ibig nga pulos nabiktima sa mga kompaniya ni Villar nga nagpatuyang pagtukod og mga pinuy-anan alang sa mga nangutang nga, gawas nga wa masusi may katakos ba pagbayad, labaw pang wa matino kon mao ba gyoy tinuod nga nangutang.

-o0o-

            Laing kinaham niyang puntirya mao ang manag-agawng Noynoy Aquino ug Gibo Teodoro.  Kinsa iyang gilumpong pagtulisok nga uban sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, nga nagrepresentar sa Tarlac sa labing tag-as nga katungdanan sa kagamhanan, makauuwaw nga napakyas pagpalambo sa lalawigan.

            Gipasanginlan niya si Aquino nga way laing ikapasigarbo gawas sa iyang pagka anak sa bayaning mga ginikanan.  Gisaway sab niya si Teodoro nga, isip tsirman sa National Disaster Coordinating Council, labihang langayang nakatabang sa mga biktima sa Ondoy, lupig sa iyang giduma nga Philippine National Red Cross nga gawas nga mas paspas maoy nakahatag sa mas daghang rubber boats.

-o0o-

            Daghang nakabati sa mga pamahayag ni Gordon sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nibilib niya.  Uban nila nibakwi man gyod gani sa ilang pagpaluyo sa ubang piliunon ug nakahukom pagtakli sa ilang boto ngadto niya.

            Apan napakyas si Gordon pag-alsa sa iyang ratings.  Sa labing uwahing survey sa Pulse Asia sa Pebrero, nalansang siya sa 1%.  Natinuod hinuong iyang pangagpas nga mabira sa C-5 si Villar (29%) gikan sa 35% niadtong Enero, ikaduha na lang ni Aquino (36%) nga nius-os sab gikan sa 37%.  Nisaka hinuon si Teodoro ngadto sa 7% gikan nga niungot sa 5% sud na sa pipila ka buwan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 5, 2010

                       Kuwarta sa drugas

 

            Kinsa man sa mga piliunon sa Mayo 10 ang nahilambigit sa ilegal nga drugas?  Kinsa man nilay gigastohan sa drug lords?  Kinsa man nilay nagnegosyo gyod sa ilegal nga drugas?  Nga sa labing uwahing banabana mokita nag P356 bilyones matag tuig?

            Naalarma ang State Department sa Estados Unidos sa kadaghan na sa atong mga politiko nga apil sa ilegal nga drugas.  Ug sa katag-as sa mga katungdanan nga ilang gidaganan.  May mga pagduda man gani nga ang tinuod nga tuyo ni CIA Chief Leon Panetta sa kalit nga pagbutho sa Malakanyang sa niaging tuig mao ang pagpasidaan ni Pres. Arroyo nga ang kuwarta sa drugas gigamit na sa terorismo.

                        -o0o-

            Ang langyab sa taho sa State Department labihan kalapad.  Nga niabot sa atong kaugalingong nataran.  Gibutyag sa Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) nga may piliunon pagka konsehal sa Dakbayan sa Sugbo nga apil sa salida sa ilegal nga drugas.  Sa Bohol, gibisto sab sa PDEA nga may piliunon pagka board member nga aktibo sa ilegal nga negosyo.

            Sama sa naandan, nagdumili si PDEA 7 Director Randy Pedroso pag-ila sa duha ka politiko.  Ni sa ilang gidaganan nga mga partido.  Nipasalig hinuon nga gipaubos na ang duha sa makuting imbestigasyon.  Nipahibawo sab si Pedroso nga ang duha nadakpan na sa nangaging katuigan tungod gihapon sa ilegal nga drugas.

                        -o0o-

            Sama sa naandan, nidangop na sab ang PDEA sa ilang naandan nga pamalibad:  Abunda nang ilang kasayuran sa kalambigitan sa mga politiko sa ilegal nga drugas apan wa pa silay igong mga ebidensiya aron mopasaka og mga kasong kriminal sa mga hukmanan.

            Di kong kapugong sa akong kaugalingon paghinumdom sa mga expose ni Kongresista Antonio Cuenco niadto batok sa gipasanginlan nga drug lords sa Sugbo.  Apan hangtod karon way bisan usa nila nga malampusong nataral ug nakonbikto sa hukmanan.  Mas nahugno ang mga Sugbuanon dihang naapiki ang mga saksi ug nasuod na hinuong Cuenco ang iyang mga gipasanginlan.

                        -o0o-

            Nipadayag ang Estados Unidos sa kabalaka nga ang sangpotanan sa piniliay karong tuiga magawongan na sa labing dagko nga mga durugista. Nisunod ni sa kabalaka sa mga implikasyon sa pagbaha sa way kinutoban nga kuwarta sa kampanya.

            Apan unsa may bag-o?  Bisan unsa pay tinubdan sa magbaha nga kuwarta sa mga kampanya, di mahitabo nga ang kaayuhan sa kinabag-an sa katawhan ang mapatigbabaw.  Lisod nang daan nga tuohan nga ang dagkong gasto sa piniliay di na bawion.  May sukaranan ang kahadlok nga ang matag usa ka dako nga maggasto sa kampanya tugbangan og dugang pag-antos ug mas bug-at nga palas-unon sa labing kabos nga hut-ong sa katilingban sa mosunod nga katuigan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 4, 2010

              Tagam ni Joavan

 

          Kaluoy sa guwardiya.  Igo lang siya nga nagtuman sa iyang trabaho.  Igo lang nituman sa sugo sa tag-iya sa building nga iyang gibantayan.  Apan anak sa mayor sa Dakbayan sa Talisay ang iyang nabangga.  Mao nga siya na hinuon ang posibleng mag-atubang og kaso.

          Ang iyang kabangga, si Joavan Fernandez, anak ni Talisay City Mayor Soc Fernandez, sama sa naandan, way kaso.  Gani, mao pay nireklamo sa kapolisan.  Ug ning katilingban nga ang mga dagko ug mga gamhanan maoy kanunayng manghawod, may sukaranan ang kabalaka nga ang guwardiya mapuno sa listahan sa mga makaamgo nga wa nay luna ang pagpakabana ug pagbarug sa kaligdong.

-o0o-

          Si Joavan gipasanginlan na nga nangangkon nga iya ang Talisay.  May sukaranan ang kahadlok nga naglaraw siya pagpangangkon og mas lapad nga teritoryo.  Mao nga di mabasol ang mga nangandoy nga, dihang nagka-engkuwentro na silang Joavan ug ang kapolisan sa Dakbayan sa Sugbo, nga di na under-the-bunal sa iyang amahan, kahatagan na gyod og kahigayonan nga mapatigbabaw ang balaod.

          Apan sa makausa pa napamatud-an na sab nga mananakod ang katalawan pagpahamtang sa balaod batok sa mga nagtungkawo sa gahom ug sa mga sikit nila.  Nga ang kapolisan sa Talisay, nga nilingiw sa gipasangil nga mga atraso ni Joavan, inay sawayon gihimo diayng idolo sa mga polis sa ubang mga dapit.

-o0o-

          Sa party sa iyang ika-26 nga birthday sa IAU Tower sa D. Jakosalem, gipasanginlan silang Joavan ug kaubanan nga nakahimo sa mosunod nga kalapasan:

·        Paggamit sa sakyanan sa Talisay City Hall, nga may plaka sa gobyerno ug markang "For Official Use Only," alang sa personal nga katuyoan (paghatod og puso ug inasal); ug

·        Paggamit og laing sakyanan nga way license plate number.

Apan ang mga sakop sa SWAT wa magtagad pagsita ni Joavan.  Wa gani nila kapkapi bisan gipasanginlan sa guwardiya nga nanghudlat nga may dala siyang armalite.

-o0o-

          Si LTO 7 Regional Director Raul Aguiluz niingon nga ang mga sakyanan sa gobyerno kinahanglang may trip ticket nga maglakip sa destinasyon ug molista sa mga gitugotan pagsakay.  Ambot wa ba lang kahibawo, o wa ba lay bilib, sa Oplan Red Plate sa COA ug Visayas Ombudsman, o naanad na sa paugat sa ubang opisyal, ang mga polis wa magkutikuti ni Joavan.  Matod ni Aguiluz angay sang dakpon ang sakyanan nga way plaka.  Ug pangayoan ang nagmaneho sa mga dokumento sa rehistrasyon pagtino nga di kinawat ang sakyanan.

          Di hinuon gihapon matulisok ang SWAT.  Nahibawo sila unsay gidangatan sa tanang kaso nga gipasaka batok ni Joavan.  Nganong maghago pa man tuod sila?  Gawas pa, nihunong nag pangaway sa Talisay si Mayor Tomas Osmena.  Kay nalinga pagtukod og billboard batok sa mga Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 3, 2010

                        Way kapaingnan

 

            Ug natinuod ang gikahadlokan sa Sugbuanong mga magbubuhis.  Way nahitabo sa tulo ka buwag nga imbestigasyon sa pagpalit sa Kapitolyo sa luna nga naa sa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga:

·        Ang imbestigasyon sa Provincial Board (PB), nga gisugdan tunga na sa tuig ang nilabay ug gipasalig nga motino nga di na masubli ang sama kakuwestiyonable nga transaksiyon, gusto nang kalimtan sa kinabag-an sa mga sakop;

·        Ang imbestigasyon nga gipasiugdahan ni Gobernador Gwen Garcia utro sab nga wa pay klarong sangpotanan; ug

·        Ang imbestigasyon sa Visayas Ombudsman gikahadlokan nga mahisama sab sa nangagi nilang mga pakisusi—lawalawaan na lang ug hingpit nga kalimtan.

                        -o0o-

            Ang imbestigasyon sa PB labihan kamasaaron og sinugdanan.  Ang board members agresibo nga nagbanusbanos sa pagsukitsukit sa mga nahilambigit sa transaksiyon nganong nalutsan sila, nganong wa tarunga pagsusi ang luna, nganong paspas nga nahikay ang mga dokumento ug nganong morang kilat nga nahatag ang P98.9 milyones nga bayad.

            Sa kapulihay nabisto ang tinuod nga tumong sa PB.  Gusto lang ihan-ok ang kinatibuk-ang transaksiyon ngadto sa usa nila ka kauban.  Nga taguon lang nato sa ngan nga Juan Bolo.  Nikalit lang og kabugnaw ang board members.  Dihang nabantang nga bisan unsaon pa nila og paburot ang papel ni Bolo, lain ang nipirma sa transaksiyon.  Nga taguon lang nato sa ngan nga Gobernador Garcia.

                        -o0o-

            Maong gidudahan nang daan ang imbestigasyon nga gipasiugdahan ni Garcia.  Bisan kon si Regional Director Medardo de Lemos sa NBI 7 pa ang nangu.  Kay ang mga nangimbestigar mao ra sab ang imbestigahunon.  Wa sang katabang sa kaligdong sa imbestigasyon ang pagpabaha ni Garcia og daghang pabor sa NBI samtang nagpadayon ang imbestigasyon.

            Ang mga turutot ra tingali ni Garcia ang nakugang nga wa pa kagawas ang sangpotanan sa imbestigasyon hangtod karon.  Kay hagbay ra man sila nga nipasalig nga gamay na lang kaayo og kuwang paghingpit sa pakisusi.

                        -o0o-

            Wa na say nagpaabot og makahuloganon nga sangpotanan sa pakisusi sa Ombudsman.  Kay kon wa pang kagawas hangtod karon ang ilang imbestigasyon sa Cebu International Convention Center (CICC), nga gisugdan pila na ka tuig ang nilabay, way sukaranan ang pagsalig nga mokalit lang sila og kakugihan sa Balili.  May sukaranan ang mga pasangil nga maayo lang ang Ombudsman nga moapiki sa mga sinumbong nga way gahom ni koneksiyon; apan mokalit lang og puti ang ilang kiting kon ang maigo sa kaso mangalisbo og bisan gamay na lang kalambigitan sa Malakanyang.

            Mao nga nahadlok ko nga matinuod ang mas dakong kahadlok sa Sugbuanon nga mga magbubuhis:  Nga bisan unsaon nila pagpakabana ug pagpangisog sa pagtingog ug pagbarug batok sa ilang gidudahan nga mga transaksiyon nga gigastohan sa ilang siningtan nga buhis, wa silay kadangpan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 2, 2010

                        Bilib ni Lito O

 

            Sa tanang nasudnon nga piliunon, si kanhi gobernador Lito Osmena ra ang wa mag-usik-usik sa iyang campaign materials.  Siya ra ang nisuway pagtabang sa mga botante pagpangandam alang sa labing unang automated nga nasudnong piniliay.  Si Osmena ra ang niggamit sa iyang posters pagtudlo sa mga botante unsaon paggamit ang bag-ong balota.

            Inay pagbandera sa mas nailhan niyang angga nga "Lito," maoy gibaga ang tinuod niya nga ngan nga "Osmena, Emilio."  Nga maoy mabantang sa panan-aw sa mga botante sa pagsud sa ilang tagsa-tagsa ka presinto karong Mayo 10.  Di hinuon ni makagarantiya sa iyang kadaogan.  Apan di kapasanginlan si Osmena nga nauwahi sa panahon.

                        -o0o-

            Hangtod karon, duha ka adlaw na lang sa di pa ang piniliay, kasagaran sa mga piliunon niggamit gihapon sa ilang mga angga.  Sama nilang Gibo, Noynoy, Erap, Loren, Mar, Bayani, Teacher Neric ug daghan pang uban.  Makasabot ta nganong gipangga pag-ayo ang ilang mga angga.  Apan angay silang pahinumdoman nga di na masuwat sa mga botante ang ilang angga.  Nga di na makasuwat og bisan unsa ang mga botante gawas sa pag-marka sa mga lingin sa tungod sa ilang tinuod nga mga ngan.

            Sama sa naandan, nakabentaha si Senador Manny Villar.  Iyang apelyido ang nagbansiwag sa tanang posters, jingles ug TV ug radio ads.  Mas nakasakay hinuon sa kausaban si Senador Ramon Revilla Jr.  Kinsa nipausab sa iyang apelyido ngadto sa mas nailhan niyang alyas nga "Bong Revilla."

                        -o0o-

            Di pa hinuon uwahi ang tanan.  Katudloan pang Gibo ang Rivermaya pagkalit og litok sa "Teodoro" aron masumpay sa "Lipad" sa iyang jingle nga wa kabaswat sa iyang ratings.  Katudloan pang Noynoy si Baby James pagsiyagit og "Aquino" sa rap nga buut-buot nilang Kris Aquino ug Boy Abunda.

            Mausab pa ang "Alagang Loren" ngadto sa "Legarda Pa Rin."  Mas sangay paminawon ang "Estrada para sa Ginhawa" kay sa "Erap."  Maglisod hinuon si Bayani pagdawat nga mas makatabang sa iyang kandidatura si "Fernando."

                        -o0o-

            Makatabang hinuon sa tanang piliunon, apil nang Osmena, ang pagpada sa Comelec og sample ballots ngadto sa tanang 50 milyones ka rehistradong mga botante.  Kon di mahitabo ang naandan nga bulilyaso sa koreyo, maka-praktis gyod matag botante pag-marka sa mga balota.  O paghimo nilang kodigo alang sa adlaw sa piniliay.

            Bisan sa akong pagbilib sa iyang paggakos sa kausaban, gawas sa mas tin-aw niyang plataporma pagpakatap sa kalamboan ngadto sa mga lalawigan, wa pa kong kaseguro mobotar bang Osmena, Emilio (nga mag-una sa listahan sa iyang ig-agaw nga si Osmena, Sergio) pagka senador.  Kay si Osmena, sama sa ubang nanagan nga nipili pagpabilin sa langob sa kakaraanan, nagpataka og papilit sa iyang campaign materials sa bisan asang koral ug mga poste sa suga.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 1, 2010

                        Leksiyon sa tsunami

 

            Usa ko sa gikuyawan nga nagpaabot sa tsunami.  Labi na nga alerto ang tibuok Asya ug Pasipiko.  Ug human ang tagduha ka metro nga mga bawod nihapak sa Chile ug kasilinganang mga isla ug nakakalas ug nakaanod og kapin sa 20.  Human sa makalilisang nga linog nga nakapatay og kapin sa 300.

Ang unang pasidaan sa tsunami sa Pilipinas giluwatan sa Phivolcs (Philippine Institute of Volcanology and Seismology) dayong tungang gabii niadtong Sabado.  Bisan ang mga lalawigan nga nag-atubang sa Pacific Ocean ray gipasidan-an, mga molupyo sa Sugbo ug Kabisay-an nabalaka sab.  Maong wa ko makugang nga ang taga Leyte, Southern Leyte, Northern Samar ug Eastern Samar nangreklamo nga way tarung kinatulgan.

-o0o-

            Kalma ug klaro ang pasidaan ni Phivolcs Director Renato Solidum sa iyang Tsunami Alert Level 1:  Gipaabot nga moigo ang dagkong bawod sa atong kabaybayonan gikan sa ala-una hangtod sa alas-2:30 sa hapon sa Dominggo.   Ang mga bawod mahimong may gidak-on nga hangtod sa usa ka metro.  Apan ang mas peligro di ang gidak-on kon dili ang gidaghanon sa dagat nga mobanlas sa kabaybayonan.

            Gawas sa upat ka lalawigan nga gilista sa ibabaw, ang Phivolcs nihingan sa laing 15 nga pulos nahimutang sa silangang kabaybayonan.  Gipaandam ang mga molupyo sa posibleng pagbakwet, labi na ang mga nahimutang duol sa dagat.  Nisamot ang kuba sa dughan sa mga molupyo dihang giisa sa Phivolcs ang tsunami alert ngadto sa level 2 pila ka takna sa wa ang gitakda nga pag-abot.

-o0o-

            Apan sayop ang Phivolcs.  Way tsunami nga niabot.  Gilibkas sa Phivolcs sa tsumani alert gahapon sa hapon.  Di hinuon sila angayng mauwaw.  Naapil gyod ang Pilipinas sa lumbay sa mga nasud sa gikahadlokang maagian sa tsunami.

            May mga timaan na hinuon nga ang tsunami di sama kabangis sa linog nga iyang gisundan.  Nidagko ang bawod apan way tsunami sa Hawaii, Australia ug New Zealand.  Mas dagko ang mga bawod nga nihapak sa Japan, nga gikinahanglan ang pagpabakwet sa dul-an sa 100,000 ka mga molupyo, apan way dagkong kadaot nga gikataho.

-o0o-

            May mga leksiyon hinuon nga angayng tun-an sa Phivolcs ug ubang buhatan sa kagamhanan sa sunod nga mga pasidaan sa tsunami.  Dihang giluwatan ang tsunami alert, gibahaan ang among sibyaanan sa mga pangutana kon gakotan ba sab ang mga barko sa mga pantalan.  Nitubag ang Philippine Coast Guard nga weather bulletins ra sa Pagasa ang makapugong sa mga biyahe.  Kon simbako nahinayon pang tsunami, unsa man intawoy dangatan sa mga pasahero ug mga kargamento sa mga barko nga wa kapugngi?

            Obligado bang lokal nga mga opisyal nga mopatuman sa tsunami alert?  Gipabakwet ang mga molupyo sa Aurora.  Apan way nakabadlong sa mga nangaligo sa kadagatan sa Digos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com