Arangkada of Leo Lastimosa for January 24, 2009

              LINGLA SA LANA

 

            Utangan pang mga kompaniya sa lana sa mga konsumidor.  Nagdumili sila pagpatuman sa maas dakong us-os sa presyo sa lana nga tukma sa pagtidlom sa presyo sa merkado sa kalibotan.  Kay nanaganang mobalik pagsaka ang presyo.  Busa gibangilang daan aron di dako ang bawiunon ug di sila mapul-an og pasabot sa masuk-anong mga konsumidor.

            Apan tungod lang sa paghana pagsaka sa presyo sa lana tungod sa gubat sa Gaza Strip, pagputol sa Rusya sa suplay sa lana alang sa Uropa ug dakong laslas sa produksiyon sa Saudi Arabia ug ubang sakop sa OPEC, nagkara-kara dayon pagbalik sa naandang bisyo:  Ang pagpasaka sa presyo sa gasolina.

-o0o-

            Sa ikaduhang sunudsunod nga semana, nagkauyon ang labing dagkong mga kompaniya sa lana sa paglipat-lipat sa mga konsumidor.  Sa usa ka bahin, giulug-ulogan sila og mumho nga us-os sa presyo sa krudo, apan sa pikas nga bahin gibunalan og mas dakong usbaw sa presyo sa gasolina.

            Kini bisan bag-o ug gamitoy ra kaayo ang pagkatkat sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.  Nga di pa unta nila mabatyagan karon.  Kon tinuod ang ilang nahaunang lusot ug pangangkon nga di dayon sila makapaus-os sa presyo kay molungtad og tulo ka buwan ang ilang imbentaryo, unya pa unta sa Marso karong tuiga sila maigo ug magsugod pagpasaka sa presyo.

-o0o-

            Gawas pa, nahunong nang gubat sa Gaza Strip, salamat sa kasamtangan nga ceasefire tali sa Israel ug Hamas; nitubod nag balik ang suplay sa lana ngadto sa Uropa, salamat sa pagkahusay sa panagsungi sa Rusya ug Ukraine; ug ang gidak-on sa laslas sa produksiyon sa mga sakop sa OPEC nalabwan sa higanteng pagtidlom sa konsumo sa Estados Unidos ug ubang kanasuran.

            Maong di kahibudngan nga samtang nagsuwat ko ini nibalik na sab pagtidlom ang presyo sa lana.  Gikan sa $44 matag baril sa niaging adlaw, $41 matag baril na lang karon.  Nagtuo tingaling mga kompaniya sa lana nga mabutaan lang gihapon ang mga konsumidor tinuorayng kahimtang sa kalibotanong merkado.

-o0o-

            Nganong sama sa naandan nangiyugpos man lang gihapon ang kagamhanan atubangan ning nangalisbo nga maniobra sa patigayon sa lana?  Nganong morag kalit man lang nakalimtan sa Malakanyang ang ilang mga pagarpar pila ka adlaw ang nilabay nga gukdon nila ang higanteng mga kompaniya sa lana kon magpaugat lang gihapon pagbalibad pagpatuman sa mas dakong us-os sa presyo sa ilang mga produkto?

            Kon tinuod ang pangangkon ni Presidente Arroyo nga nagdugo ang iyang kasingkasing alang sa mga kabos, nganong gipasagdan man niyang hikawan sila sa makiangayon nilang bahin sa baratong lana?  Tungod ba kay wa silay makuha sa mga konsumidor?  Samtang mas matentalon ang mas dakong buhis nga makolekta gikan sa mas mahal nga lana?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 23, 2009

              TAMBAG NI BARACK

 

            Unsay ikatambag ni Presidente Arroyo, nga walo na ka tuig nga nagtungkawo sa Malakanyang, ngadto ni US President Barack Obama nga duha pa ka adlaw pa lang nga nagtikaw-tikaw sa White House?

Daghan:

·        Mahimo niyang tambagan si Obama nga angayng magsugod na og pangandam sa iyang pagpapili pag-usab sa sunod nga piniliay sa 2012 pinaagi sa pagpanawag sa iyang kinaham nga komisyonado sa Federal Election Commission (FEC);

·        Apan sa di pa magsugod og panawag kinahanglang tinuon niya nga wa i-bug ang kontrobersiyal niyang Blackberry sa FBI, o CIA, o sa dirty tricks department sa Republican Party;

-o0o-

Kon bisan sa tanang pagmatngon malutsan gyod og recording, katudloan si Obama ni Arroyo sa mahinungdanong mga leksiyon nga iyang nakat-onan sa Hello Garci scandal:

·        Di siya angayng mangayo og pasaylo sa nasudnong telebisyon tungod lang sa hulga sa resignasyon sa pipila ka mga sakop sa iyang gabinete;

·        Mas epektibo ang pagpakahilom kay sa pagtubag sa way kinutoban nga mga pangutana—labi na kon way laing ikatubag gawas sa pagpamakak ug pagpresentar og peke nga recordings;

·        Magsugod nang daan og panud og kuwarta sa paper bags alang sa 435 ka mga sakop sa US House of Representatives kon simbako may mangahas pagpasaka og impeachment complaint;

·        Kon simbako makaangkon og pagpaluyo ang iyang impeachment, angayng mopaulbo dayon og laing kontrobersiya, sama pananglit sa paghudlat pagwatas-watas sa batakang balaod, aron malipat ang katawhan;

-o0o-

            Mas abunda ang matudlo ni Arroyo sa mga proyekto nga angayng ipatuman dayong Obama samtang nagpahimus pa sa lapad nga pagpaluyo sa kinabag-an sa katawhan:

·        National Broadband Network (NBN) nga mas maayong ipatuman uban sa mga kontraktor sa Tsina, ug pagtino nga mas dako ang iyang bahin kinahanglang moyuhot sab pagduwa og golf sa Shengzen (ampingan lang hinuon nga way makakuyog nga laos nga politiko nga naghunahuna pagmantala sa ilang hulagway sa iyang libro); ug

·        Fertilizer Fund nga mas makapalig-on sa iyang mayoriya sa Senado.

-o0o-

            Di sab papiri si Arroyo kon stimulus package nay hisgutan pagsakbang sa gikalisangan nga kalibotanong krisis sa ekonomiya:

·        Sayon kaayo ang pagmugna og 500,000 ka bag-ong trabaho sud lang sa unang unom ka buwan karong tuiga pinaagi sa pagsuhol og mga tigsilhig sa kadalanan, bahala na kon maghuot na sila sa kadalanan nga ilang silhigan; ug

* Pagpangandak nga siyay labing andam pagsagubang sa krisis ug kon may mataktak nang mga trabahante tambagan lang sila pagdawat sa bisan unsay ipabawon sa kompaniya, o kon di magkauyon paadtuon lang sila sa NLRC, o kon wa na gyoy kan-on panegosyuhon lang una og peanut butter, pagpahimus sa haw-ang nga namugna sa pag-recall sa brands nga may salmonella.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Katharine Hepburn  - "Death will be a great relief. No more interviews."

Arangkada of Leo Lastimosa for January 22, 2009

                        SUNOD NGA BARACK

 

            Ang paglingkod ni Barack Obama isip ika-44 ug labing unang itom nga presidente sa Estados Unidos nakapahugyaw sa tibuok kalibotan kay siya ang nahimo nga labing bag-o nga bayhon sa paglaom ug kausaban.  Karon nga ang tawo kansang bulok sa panit nakahimong ulipon sa iyang katiguwangan kapid-an na ka tuig ang nilabay mao nay labing gamhanan nga opisyal sa tibuok kalibotan, wa diay kausaban, bisan unsa kalisod ug kahabog, nga di makab-ot.

            Higanteng inspirasyon si Obama alang sa katawhan sa nagkalainlaing kanasuran, labi nang labing gagmay ug labing kabos, nga nawad-an na unta og paglaom nga mahaw-as gikan sa katimawa nga ilang nalubngan.  Ang iyang kadaogan makaaghat nila pagsuway ug pakigbisog sa pagbugto sa talikala sa lang-og nilang kabilin.

-o0o-

            Apan si Obama di mao ang manluluwas.  Ang iyang kadaogan di mao ang gisaad nga ikaduhang pagkunsad sa manunubos.  Siya ang labing gamhanan nga pangu sa labing gamhanan ug adunahan nga nasud sa kalibotan.  Apan di siya ang Labawng Makagagahom.  Unsa man tinuod ang mahimo sa usa lang ka tingog batok sa lapad ug nakagamot nang burukrasya.

            Sa mosunod nga mga adlaw, bisan sa di pa hingpit nga mohuwas ang hilanat sa makasaysayanon niyang kadaogan, si Obama masipyat.  Mapandol.  Mahimo ganing masukamod.  Sama katino sa pagsidlaw sa adlaw sa silangan, si Obama makahimo og mga lakang nga hingpit nga mosukwahi sa gipaabot sa katawhan.  Mahimangod ang kinabag-an.  Kay di tanan niyang mga saad ug pasalig ang matuman.

-o0o-

            Mas gamhanan hinuon ang iyang mga pung sa pagdasig.  Mas malungtaron ang iyang mensahe sa kausaban.  Mas makahuloganon ang iyang maisugon nga paghagit, pagbuntog ug paglugtab sa unsay naandan.

            Dugang mga Obama ang motumaw sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan—gikan sa labing hilit nga mga balangay ngadto sa labing dagkong kanasuran.  Dugang mas dagko nga kausaban ang mapasiugdahan sa mas lapad nga bahin sa kalibotan.  Mas daghang kinabuhi ang mahikap, makalingkawas, mapalambo ug makaangkon og bag-ong kapuslanan.

-o0o-

            Makaangkon ba ang Pilipinas sa iyang kaugalingong Obama?  Kanus-a man?  Kinsa man?  Kon suhiron ang atong palibot, daghan tang makit-an nga sama niya.  Nagsugod si Obama isip aktibista.  Nahimong abogado.  Nahimong magtutudlo sa abogasiya.  Nahimo siyang konsehal.  Dayon napili nga senador.  Apan wa motiwas sa termino ug nangahas pagbugtaw sa labing taas nga buhatan sa nasudnong kagamhanan.

            Di siya inila ni sakop sa dinastiya.  Apan ang katukms sa panahon sa iyang pagbarug batok sa politikanhong panasungi ug way kinutobang pagkabuak-buak ug kalantip sa iyang awhag alang sa pagsinabtanay ug panaghiusa nakadani sa labing inila ug gamhanang mga politiko nga mahimong gipul-an sa eskandalo nga ilang gitabangan pagmugna, o nisakay lang sa higanteng bawod nga iyang namugna, o nakakita gyod sa saad sa iyang kawsa.  [30]  leo_lastimsoa

Arangkada of Leo Lastimosa for January 20, 2009

              BOYKOT SA SINULOG?

 

            Unsay mahitabo kon magkasabot ang mga sakop sa media sa di pag-cover sa Cebu City Sports Center sa Sinulog Grand Parade sa sunod tuig?  Unsay sangpotanan kon magkauyon ang mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon nga sa ikatulong Dominggo sa Enero 2010 isibya ang naandan nilang mga tulomanon ug di na maghago paggasto og dakong kuwarta, ni pagpakatap sa tanan nilang kawani ug kahimanan?

            Lisod ning mahitabo apan may mga sukaranan pagboykot sa sentro sa parada:

·        Gipabayad ang mga Sugbuanon sa grandstand bisan ilang buhis ang gigasto sa kalihokan; ug

·        Di angayng mamugos ang media pag-cover sa dapit nga mora silang sanglahon nga gipalayo sa kalihokan.

-o0o-

            Karaan nang reklamo ang pagpalayo sa mga tigpasiugda sa Sinulog sa TV cameras gikan sa grand stage.  Hagbay rang naglisod ang mga sibyaanan sa telebisyon pagpasabot sa ilang viewers nganong morang field demonstration ang ilang coverage.  Apan morang ginudnoran og asin ang nagngutngot nang samad dihang kuwang na lag diyutay nga patungtungon sa mga tigpasiugda sa stage ang Sinulog photographers, nga ang kasagaran way klarong outlets.

            Sa sinugdanan, nagduda kong may mga sakop sa Sinulog Foundation (SFI) nga tua kapusta sa photographers ug nagdumot sa TV stations.  Apan nahadlok kong, sama sa naandan, kuwarta na say hinungdan.  Kay ang matag magpa-rehistro nga maniniyot pabayron og P500.

-o0o-

            Atubangan sa talagsaong kalamposan sa Sinulog 2009, way mangahas pagpamuyboy sa SFI.  Apan sa kinauyokang bahin sa ilang kasingkasing nahibawo sila sa dakong tampo sa media sa kalamposan sa Sinulog.  Gawas kon nituo nga igo nang pila ka libo nga nakabayad ug nakalingkod sa grandstand pagsangyaw sa kanindot sa parada.

            Inay pasalamatan, o bisan ilhon na lang ang ilang tampo, ang mga sakop sa media, gawas nga gibutang sa ngilit, gihigpitan pa gyod sa ilang accreditation.  Mas manggihatagon ug masinabuton ang SFI sa panahon nilang Nato Osmena ug anhing Dodong Aquino.  Nakaparat kay ang gipa-kuwintas sa media IDs mao na hinun ang kolorum nga mga sakop sa media.

-o0o-

            Di mahimong boykotan sa media ang Sinulog.  Tinuoray ning tinubdan sa garbo ug bugkos sa panaghiusa sa mga Sugbuanon pagbalaan sa milagrusong si Sr. Sto. Nino.  Nga molahutay bisan isnabon pa sa media.

            Apan katam-is kaha sa pahiyom sa media kon usa ka tuig gikan karon magkarakara si Ricky Ballesteros pagpanawag sa mga sibyaanan aron pahibaw-ong mga Sugbuanon nga hapit na magsugod ang parada ug mahimo bang mangadto na sila sa sports center, way bayad may pakapin pang snacks.  O sa liwas sa Piyesta Senyor manghangyo si Mike Rama nga mahimo bang isaling-it pagsibya ang listahan sa mga mananaog sa parada ug iyang pahibawo nga sa kataposan wa na sila maproblema sa crowd control.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 19, 2009

                        KAISOG NI TOMMY

 

            Ang on leave nga si Cebu City Mayor Tomas Osmena way mensahe sa pagbukas sa Sinulog 2009 apan nanubag og mga pangutana atol sa press conference sud sa media center sa Cebu City Sports Complex samtang naniudto ug namahuway ang dancing contingents sa Sinulog Grand Parade.  Si Cebu City Administrator Bimbo Fernandez nipahibawo nako nga dunay video message si Osmena inigtak-op sa parada sa grand stage.

            Sa kaabtik ug kalantip sa iyang tinubagan sa mga pangutana mahitungod sa iyang kanser ug sa nag-ung-ong nga panagsungi tali sa City Hall ug sa Kapitolyo sa Sugbo sa SRP, way sukaranan ang mga kabalaka sa kahimtang sa iyang panglawas ug panghunahuna.

-o0o-

            Si Osmena nipasidungog sa iyang mga mananambal nga nigamit sa labing moderno ug agresibo nga mga teknolohiya sa pagtambal sa iyang kanser sa pantog nga nikatap na sa ubang bahin sa iyang lawas.  Nakadayeg sab siya sa modernong mga teknolohiya sa komunikasyon nga iyang nasaksihan sa Estados Unidos.

            Apan ang mga paagi nga iyang gigamit pakigsulti sa kadagkoan sa City Hall ug sa mga sakop sa media nisukwahi sa iyang gideklarar nga gugma sa bag-ong mga teknolohiya.  Kay gawas sa iyang kamahigugmaon pag-text, kutob ra gihapon siya sa paghimo og voice calls nga, segun sa mga batan-on, "is so last season."

-o0o-

            Hangtod sa iyang press conference gahapon.  Human nabulilyaso ang iyang pakigpung sa niaging tuig atubangan sa mga magtutudlo sa mga tulonghaang publiko sa Dakbayan sa Sugbo nga labihang hinaya, ang pagamit niya og video teleconference gahapon maoy pagtimaan nga hingpit na niyang gigakos ang kabag-ohan.  Ug nga wa siyay gitagoan.

            Wa siya mahadlok pagpakita sa iyang upaw.  Ug sa iyang pagdaot.  Bisan di malalis ang mga ebidensiya sa kabangis sa kanser, gipakita niya sa mga Sugbuanon nga labaw nga di kadudahan ang iyang determinasyon sa pagbuntog sa gikalisangan nga makamatay nga balatian nga iyang nahiagoman.

-o0o-

            Ang kabukas ni Osmena sa iyang sakit—gikan sa pagkakaplag sa mga tilimad-on sa kanser, ngadto sa pagkatino sa pagkatap na ini ug hangtod sa pagpatambal na niya—angayng panig-ingnan sa ubang kadagkoan sa kagamhanan.  Si Osmena mahimo untang motago.  Magpakahilom.  Ug unya na mopakita kon tugkan nag balik sa iyang buhok.  Apan gipili niya ang pagpahibawo sa katawhan di lang sa lisod niyang kahimtang kon dili sa determinado niyang pakigbisog paglingkawas sa hulga sa kamatayon.

            Ang ubang mga opisyal sa kagamhanan di sama kaisog.  Wa pa gani silay sakit sama sa nitakboy ni Osmena.  Gigamit ang tanan nilang gahom ug katakos pagtago sa ilang mga transaksiyon.  Gi-ulug-ulogan lang ang mga magbubuhis nga mas makaayong pugngan ang mga nagsusi giunsa paggasto ang ilang hinagoan.  Ug way kukaluoy nga gukdon kon di mopatuo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 18, 2009

                        HI-TECH SINULOG

 

            Dunay daghang paagi sa pagsubay sa Sinulog.  Bisan kon naa ka sa gawas sa nasud.  O sa gawas sa Sugbo.  O bisan nia sa Sugbo apan may kakulian sa panglawas ug di makagawas sa bay.  O talawan lang mosungasong sa trapiko ug makigsagol sa bagang duot sa katawhan.

            Mahimo kang maminaw sa radyo.  Kasagaran sa AM stations nipadaplin sa ilang naandang mga tulomanon aron paghulagway sa nagkalainlaing kalihokan, labi na sa grand parade, sa Sinulog.  Pipila ka FM stations mosal-ot sab sa Sinulog updates matag karon ug unya.  Ang TV stations, free TV ug cable, nagpalabwanay sab pagdani nimo sa ilang Sinulog specials.

-o0o-

            Kon naa ka sa gawas sa Sugbo, o sa nasud, nga di kakuha sa signal sa lokal nga mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon, ang labing maayong kadangpan mao ang Internet.  Mahimo nimong gamiton ang Google Blog Search.  Kay mas paspas ang blogs kay sa naandang websites sa lokal nga mga pamantalaan.  O mahimo kang mogamit sa Twitter.  Kansang search engine mohipos sa tanang "twits" nga naghisgot sa Sinulog.

            Apan kon kuwang rang mga sinuwat nga Sinulog updates, ug wa ka mag-inusara, daghang websites nga nagtanyag og libreng audio ug video streaming nga imong masuwayan.  Usa sa labing sayon mao ang Justin.tv.  Apan ang labing maayo mao ang Stickam.

-o0o-

            Nga maoy nagsibya sa mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya sukad sa Septiyembre sa niaging tuig.  Libre ni apan labaw og daghang katuigan sa kahinog sa ilang teknolohiya sa streaming.  Nga bisan ang higanteng Google nigamit sa ilang teknolohiya alang sa live streaming sa ilang kalihokan.

            Nanghambog na ko dinhi niadto sa kasayon rang himuon ug tan-awon sa among DYAB Cebu Live Webcast (http://tinyurl.com/abcebu).  Apan labihan nakong kuganga gahapon dihang sa labing unang higayon napakita namo sa tibuok kalibotan ang live video feed sa ABS-CBN Cebu Sky Patrol sa mabulukon nga fluvial procession.

-o0o-

            Ang raw footage nga nakuha sa gamhanang camera sa Sky Patrol gisuwayan namo pagpasud sa among webcast.  Ang sangpotanan?  Ang atong mga Kapamilya sa sud ug sa gawas sa Sugbo ug sa nasud nga nagtan-aw sa webcast nakasaksi sa paglawig sa galleon ni Sr. Sto. Nino kuyog sa ubang mga sakyanan nga nagprosesyon sa kadagatan.  Mas una kay sa mga tigtan-aw sa ABS-CBN Channel 3 nga karong buntag pa makakita.

            Unsay implikasyon ini?  Labihang sayona ra diayng ipakita ug ipabati sa tibuok kalibotan ang kamabulukon ug kasikas sa Sinulog.  Ang gikinahanglan mao rang laptop ug webcam ug paspas nga internet connection.  Dinhi hinuon sa Sugbo, labaw lag diyutay sa 10% ang may internet access.  Nga mahimong mokagar bisan unsang orasa.  Apan, sa gusto nato ug sa dili, mao ni ang umaabot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 17, 2009

                   PANGALIYA WAY SAMA

 

          Wa mausab ang pasidaan sa Pagasa sa kangil-ad sa kahimtang sa panahon sa Sugbo.  Ang labing uwahi nilang gale warning, nga way kalainan sa ilang mga giluwatan sa niaging upat na ka adlaw (duha ang ilang luwatan matag adlaw—ang una alang sa alas-5 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon, ug ang ikaduha alang sa alas-5 sa hapon hangtod sa alas-5 sa sunod buntag), naglakip ning mosunod:

·        Mapanganuron ang kalangitan uban ang pat-ak pat-ak nga pag-uwan;

·        Ang huros sa hangin may gikusgon nga gikan sa 55 hangtod sa 68 kilometros matag takna (susama og gikusgon sa hinay nga bagyo); ug

·        Ang gitas-on sa bawod gikan sa 3.7 metros ngadto sa 5 metros.

-o0o-

          Ang gale warning sa Pagasa gisugdan dihang nikusog ang hangin ug nidagko ang bawod bisan way bagyo nga nakasud sa Pilipinas.  Ang gale warning, lahi sa public storm warning signal, di magamit sa Philippine Coast Guard pagpugong sa pagbiyahe sa mga barko.  Apan gipanghinaot nga magsilbing pasidaan sa mga molupyo ug lokal nga mga opisyal pagbantay sa kahigayonan sa pagbaha, pagdahili sa yuta ug pagkabanlas sa kabalayan sa kabaybayonan.

          Ang gale warnings sa Pagasa tukma sa kahimtang sa panahon sa nangaging mga adlaw.  Hangtod gahapon.  Kanus-a nipakita na sa iyang kaharianon ang adlaw, nihinay ang huros sa hangin ug, hinaot pa unta kay wa man kong kalili sa kadagatan, nga nigamay nag diyutay ang mga bawod.

-o0o-

          Sa di pa mo mopasangil sa Pagasa nga, sama sa naandan, nagmika lang ug napakyas paglab-as sa ilang gale warning, pasaligan ta mo nga nagsige kog lili sa ilang website ug akong nakita ang inadlawng kausaban—pananglitan, sa unang mga adlaw gilumpong lang ang tibuok Kabisay-an ug Mindanao, karon gibuwag nang Central ug Western Visayas gikan sa Eastern Visayas ug Eastern Mindanao.

          Nganong nikalit man lag kanindot ang panahon?  Nga nagpabilin pa man ang baga nga dag-om sa satellite images sa Pagasa ug sa ubang kanasuran?  Nasipyat?  Nalipat?

-o0o-

          O tungod na ni sa mga itlog nga gihalad sa Carmelite Monastery?  O tungod lang kay hapit nang Fiesta Señor sa Dakbayan sa Sugbo ug, sa makausa pa, gipamatud-an ni Señor Sto. Niño nga di niya pasagdan nga magkuray sa uwan ug katugnaw ni mameligrong lamyon sa mga bawod ang iyang mga deboto?

          Wa pay instant formula pag-ila og milagro.  Bisan ang Simbahang Katoliko abtan unag pila ka tuig sa ilang imbestigasyon.  Apan kinsa may makalalis sa kalunsay ug kakusganon sa mga pangaliya sa mga deboto gikan sa nagkalainlaing suok sa kalibotan nga nagtapok alang ning tuig nga pangolin?  Kon ang mga pangaliya sa mga Israelitas giingong nakaguba sa mga paril sa Jericho, kinsa may makabalibad sa mas yanong pangamuyo sa maayong kahimtang sa panahon?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 16, 2009

              TABANG UG BALITA

 

       Samtang nangandam nang tanan alang sa Fiesta Señor sa Dakbayan sa Sugbo, di nato mahimo nga lingiw-lingiwan lang ang kamakaluluoy sa kahimtang sa nagkadaghan nga mga biktima sa kabangis sa baha, pagdahili sa yuta ug higanteng mga bawod nga nakakalas og mga kinabuhi ug nakagusbat sa kabalayan ug ubang kabtangan sa atong mga kapamilya sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao.

            Tungod ini, pormal namong gilusad ang Kapamilya Relief Campaign aron pagtigom ug pag-apud-apod sa labing dinalian nga mga hinabang alang sa mga biktima sa nagpadayon pa nga katalagman.  Sa makausa pa, magpakatakos na sab mi sa pagpanuktok sa manggiluy-on ninyo nga mga kasingkasing.

-o0o-

            Labihang daghana na sa mga sinina nga among natigom.  Ang wa pa namo nga labing kapuslan sa mga biktima nga gipabakwet ngadto sa mas luwas nga mga dapit, o hingpit gyod nga nawad-an sa ilang mga pinuy-anan, mao ang pagkaon (sama sa bugas, sardinas, noodles ug ubang linata), mga tambal (labi na alang sa sip-on ug ubo sa mga bata ug mga hamtong nga maoy labing naigo sa katugnaw) ug mga gamit sa panimay.

            Gamay lang nga pahimatngon:  Wa mi gitugotan nga manguha sa mga hinabang gikan sa inyong mga pinuy-anan o mga buhatan.  Palihug ipada ang inyong mga hinabang sa ABS-CBN Broadcast Complex sa North Road, Jagobiao, sa Dakbayan sa Mandaue.  Daghang salamat daan, Kapamilya.

-o0o-

            Duna mi maayong balita:  Makita na karon ang TV Patrol Central Visayas, ang labing maayo nga TV news program sa Pilipinas segun sa Catholic Mass Media Awards (CMMA), sa bisan asang bahin sa kalibotan.  Puno ni sa podcasts nga uwahi og usa ka adlaw nga ilang makita na karon sa http://www.now.abs-cbn.com/.  Palihug ipanabi ni sa inyong mga kapamilya nga tua na manimuyo o manrabaho sa ubang kanasuran.

            Bugtong nilang gikinahanglan mao ang paspas nga internet connection.  Palihug duawa lang kining mosunod nga URL:  http://tinyurl.com/abcebu .

-o0o-

            Samang URL ang gigamit sa pagsibya sa mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya.  Amo lang isal-ot ang TV Patrol Central Visayas (alas-5:20 hangtod sa alas-5:50 sa hapon, Lunes hangtod Biyernes, oras sa Pilipinas) ug ang TV Patrol World (alas-6:30 hangtod alas-7:45 sa gabii, Lunes hangtod Biyernes, oras sa Pilipinas).

            Ang duha ka tulomanon sa mga balita sa telebisyon gisibya sab sa DYAB Abante Bisaya, nga mabati sa 1512 khz AM band sa inyong mga radyo.  Di na gyod mingawon ang inyong mga Kapamilya sa ubang kanasuran sa mga kasayuran sa ilang yutang natawhan.  Ug, kamong nahibilin dinhi sa Sugbo ug ubang mga lalawigan, wa na gyoy hinungdan nga mangiyugpos, manghinan-aw gikan sa layo, molingiw kon may mga panghitabo sa inyong kaugalingong nataran, di magpakisayod, di manginlabot ug di magpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 15, 2009

              HULGA SA SINULOG

 

       Sa akong pagsuwat ini, niinsistir ang Pagasa nga way bagyo nga nakasud sa teritoryo sa Pilipinas.  Apan alang sa mga Sugbuanon, mas ngil-ad pa kay sa bagyo ang kahimtang sa panahon sa nangaging mga adlaw.  Ang kusog nga huros sa hangin ug ang dagko nga bawod buntag, udto ug gabii sa niaging upat na ka adlaw mas taas og lahutay kay sa labing bangis nga nangaging mga bagyo.

            Ang mga ebidensiya sa mas lapad nga kadaot di malalis:  Kaliboan ka mga pamilya nga nawad-an og mga panimay o napugos pagbakwet tungod sa higanteng bawod ug lapad nga pagbaha ug pagdahili sa yuta sa kasadpang Sugbo, Bohol, Negros Oriental, Samar, Misamis Oriental, Misamis Occidental ug La Union.

-o0o-

            Ang Pagasa di makaluwat og bisan unsang public storm warning signals.  Apan di sab mahimong mangiyugpos lang atubangan sa dakong hulga sa mga kinabuhi ug kabtangan sa yuta ug kadagatan.  Maong napugos sila pagluwat og "Gale Warning," o pasidaan sa kusog nga hangin.  Ang labing uwahi nilang pasidaan nakasukod sa hangin sa Sugbo ug Kabisay-an nga naghaguros sa gikusgong 68 kilometros matag takna ug sa mga bawod nga may gitas-on nga lima ka metro.

            Apan ang Philippine Coast Guard di kagamit sa "Gale Warning" pagpugong sa mga barko.  Ang kamakiangayon unta paghimo sa ilang gimbuhaton gipadaplin tungod sa kakaraan pa sa ilang mga lagda.  Mao nga ang mga kapitan na lay nagda sa buot:  Silay nipabalik sa ilang mga barko ug nikanselar sa flights sa ilang mga ayroplano sa kabalaka nga mameligro ang mga pasahero.

-o0o-

            Ang bugtong konsuylo mao ang pagtidlom sa atong konsumo sa elektrisidad.  Di na kinahanglan nga paandaron ang electric fans ug mga aircon sa kabalayan ug mga buhatan.  Di na sab kinahanglang mamaypay sa mga simbahan ug bisan sa daplin sa kadalanan.

            Apan ang naghinobrang katugnaw nipasulbong hinuon sa mga kaso sa sip-on ug ubo.  Labi na sa kabataan ug mga hamtong kansang immune system mas huyang.  Tidlom ang kita sa Veco, Meco ug Cebeco apan saka sab ang halin sa mga botika ug koleksiyon sa mga doktor.

-o0o-

            May sukaranan ang mga kabalaka sa kahimtang sa panahon atol sa labing dagkong kalihokan sa Fiesta Senor, ang fluvial procession sa Sabado sa buntag, solemn procession sa Sabado sa hapon, mga misa sa Basilica del Sto. Nino ug Sinulog Grand Parade sa tibuok Dominggo.

            Mas lig-on ang sukaranan sa pagtuo nga si Sr. Sto. Nino maoy labing nahibawo unsaon pagpanalipod ang mga Sugbuanon atol sa iyang kapiyestahan.  Ang laraw sa mga tigpasiugda sa Sinulog paghalad og mga itlog sa Carmelite Monastery aron nga di mag-uwan maoy way sukaranan.  Angay silang pahibaw-on nga ang mga monghe sa Carmelita dugay nang gipul-an og kinaon sa gasang mga itlog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 14, 2009

              PIYESTA SAB NILA

 

       Dunay duha ka maayong balita alang sa mga motorista nga nahadlok nga matanggong atol sa nagkalainlaing kalihokan sa Fiesta Senor sa Dakbayan sa Sugbo:

·        Una, kaagian na ang lutsanan sa South Coastal Road (SCR) sa Malacanang sa Sugbo ug Plaza Independencia karong Sabado ug Dominggo aron nga may kaagian ang mga sakyanan gikan ug padung sa amihanan ug habagatang bahin sa lalawigan sa Sugbo; ug

·        Ikaduha, mahimo nga magamit sa mga motorist gikan sa habagatang Sugbo ang Natalio Bacalso Avenue ug Leon Kilat St. kay di na himuon nga kabahin sa assembly area sa Sinulog Grand Parade kon gamay ra ang contingents nga magpalista.

-o0o-

            Nisugot ang Kajima Construction sa hangyo sa Citom nga kasamtangan nga buksan ang gitak-opan nga baba sa SCR bisan kon wa pa mahuman ang ilang gitrabaho nga tunnel ilawom sa Plaza.  Aron nga di matanggong ang gipaabot nga mas daghan nga mga sakyanan gikan ug paingon sa habagatang Sugbo sa kasamtangan karon nga agianan duol sa Cebu City Hall building.

            Nisugyot si Citom executive officer Arnel Tancinco nga kon mahimo buksan na ang agianan pila ka adlaw sa di pa ang kapiyestahan.  Apan gibalibaran siya sa Kajima.  Maggamit lang ang mas dakong baba sa SCR karong Sabado, kanus-a himuon ang solemneng prosesyon, ug Dominggo, ang adlaw sa mardi gras.

-o0o-

            Sa akong pagsuwat ini, wa pa aprobahi sa Sinulog Foundation Inc. (SFI) ang laing sugyot ni Tancinco nga kutob na lang sa P. del Rosario, tungod sa karaang ABS-CBN building, ang assembly area sa contingents.  Dako kaayo og matampo paghapsay sa trapiko kon padayon nga maagian ang Natalio Bacalso ug Leon Kilat.

            Kon moinsistir ang SFI nga tak-opan gihapon ang kabahin sa Natalio Bacalso, mapugos ang Citom sa pagpugong sa buses gikan sa habagatang kalungsoran sa sugbo kutob ra sa Mambaling.  Nga makapahasol pag-ayo sa mga pasahero nga may mga dinalian ug mahinungdanong mga lakaw.

-o0o-

            Napamatud-an sa nangaging 28 na ka Sinulog nga samtang may pipila nga magbagulbol mosabot ang kinabag-an sa mga Sugbuanon sa kahasol nga mamugna sa higanteng piyesta.  Mas mogaan ang pagbati sa mga maligsan kon makakita sila sa mga paningkamot sa mga tigpasiugda paghimong mas sayon sa ilang kalihokan nga kinahanglang himuon bisan sa kapiyestahan.

            Ang mga tigpasiugda angay nga mobutang sa ilang kaugalingon sa nahimutangan sa labing gagmay nga mga Sugbuanon.  Ang Fiesta Senor maoy ilang kahigayonan pagpapahuway bisan sa daklit lang sa tibuok tuig nila nga mga suliran ug pagpasalamat ni Sr. Sto. Nino sa tanang mga grasya nga ilang nadawat.  Hinaot nga di ni himuong kahigayonan sa mga nagtungkawo sa gahom sa pagpahamtang sa katawhan og dugang, wa kinahanglana ug kalikayan nga mga palas-unon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2009

              KALIBOG SA SINULOG

 

       Alang ni Arnel Tancinco, executive officer sa Citom, ang pagkabara sa trapiko niadtong Biyernes, nga gitumbok nga maoy labing grabe sa kasaysayan sa tinuig nga pagbukas sa Sinulog, nanukad sa mosunod:

·        Una, wa pahibaw-a ang Citom nga ang parada gikan sa Basilica del Sto. Nino kutob ra sa Fuente Osmena ug di na molahos sa Cebu City Sports Center, nga maoy hinungdan nga gitak-opan ang duha ka lane sa Osmena Boulevard; ug

·        Ikaduha, gitak-opan nilang kadalanan sa alas-12 sa udto tungod sa gikasabotan nga ala-1 magsugod ang parada, apan nakawang lang kay ang contingents nakagawas sa Basilica pasado alas-3 na sa hapon.

-o0o-

            May ikatulong hinungdan nga gitumbok si Tancinco:  Mas sayo nga natak-opan ang Colon.  Gipahimutang sa mga tigpasiugda sa night market sa downtown ang ilang mga tolda ug mga baligyaanan sa alas-4 sa hapon, duha ka oras sa wa pa ang naandan nga schedule nga alas-6 sa gabii.  Wa nay nahimo ang Citom pag-abli pagbalik sa Colon.  Kay ang vendors nangangkon nga sila gitugotan nilang Acting Cebu City Mayor Michael Rama ug Cebu City Administrator Bimbo Fernandez.

            Matod ni Tancinco nisamot kalibog ang natanggong nga mga motorista kay wa mapahimutang ang traffic signs sa mas sayo nga pagtak-op sa Colon.  Gikuha sa Citom ang traffic enforcers gikan sa ubang kadalanan aron paghapsay sa kaguliyang di lang sa Colon kon dili apil na sa palibot sa Basilica nga nag-awas sa mga deboto ni Sr. Sto. Nino.

-o0o-

            Maong, nakatag-an mo, nisamot kayagaw ang trapiko sa kadalanan nga nabiyaan.  Labihang daghana sa mga sakyanan nga natanggong ug nagtuyuk-tuyok pagpangita og kalutsan sud sa lima ka takna.  Nga dihang sa kataposan giablihan na pagbalik ang mga agianan niawas ug naghuot ug nibara na sab sila bisan sa labing dagkong kadalanan.

            Nipasabot si Tancinco sa DYAB Abante Bisaya nga ang rerouting niadtong Biyernes mao say gipatuman sa nangaging katuigan.  Maong nakugang sila sa makalilisang nga sangpotanan.

-o0o-

            Di na kinahanglang motan-aw sa layo ang mga tigpasiugda.  Ang wa nila pagsinabtanay sa wa magkadimaong plano maoy nakapatanggong sa kaliboan ka mga Sugbuanon ug sa minilyon ka pesos nga kadaot sa nakanselar nga mga transaksiyon ug napildeng mga kahigayonan tungod ug alang sa kalihokan nga gisalmotan sa pila ka gatos ka mananayaw ug gisaksihan sa mas gamay nga mga tumatan-aw.

            May pipila pa ka adlaw nga nahibilin sa di pang Fiesta Senor.  Hinaot nga ang mga tigpasiugda nagkasabot na sa ilang kasaypanan.  Hinaot nga maghibaw-anay na sa ilang tagsa-tagsa ka gimbuhaton.  Di na mag-iyahay paghimo sa kausaban nga ilang mahunahunaan.  Mas dako ang umaabot nga solemneng prosesyon karong Sabado ug Sinulog Grand Parade karong Dominggo.  Mas dako ang kapildehan kon wa pa makat-on sa ilang leksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com